tag:blogger.com,1999:blog-71061855787700207802024-03-13T10:33:55.957-07:00basa/sulatUnknownnoreply@blogger.comBlogger15125tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-30672541593842692802015-09-14T16:13:00.000-07:002015-09-14T16:13:48.278-07:00Baryo, Banwa, at ang “Ikatlong Espasyo” sa Tunggalian ng Tradisyonal at Moderno sa mga Sugilanon ni Norman Darap<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin:0in;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 14.0pt;">Baryo, Banwa, at ang
“Ikatlong Espasyo” sa Tunggalian ng Tradisyonal at Moderno sa mga Sugilanon ni
Norman Darap</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
John E. Barrios</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-2hOnsXQBfxc/VfdTcRwU1SI/AAAAAAAAAMA/vjYBeLs7u9g/s1600/Darap%2Bcover.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="http://3.bp.blogspot.com/-2hOnsXQBfxc/VfdTcRwU1SI/AAAAAAAAAMA/vjYBeLs7u9g/s320/Darap%2Bcover.jpg" width="204" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Si Norman Darap ay isinilang sa siyudad ng Maynila ngunit
lumaki sa baryo ng Cadabdab sa Tubungan, Iloilo. Siya ay nag-aral sa lungsod ng
Iloilo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Mahalaga itong banggitin dahil
halos ito ang makikitang tunggalian sa kanyang mga sugilanon—ang tunggalian ng
baryo at banwa—sa kanyang aklat na <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Pagpauli
sa Tamarora </i>(Kasingkasing Press, 2015) na binubuo ng limang sugilanon.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Sa mga sugilanon ni Darap, ang baryo ay hindi isang saradong
espasyo. Palagi itong pinapasok, kung hindi man pinakikialaman, ng banwa at ang
kakuntsaba nitong siyudad. Sa tagadalang sugilanon ng koleksiyon na “Pagpauli
sa Tamarora,” ang baryo ng Tamarora ay nanatili na lamang sa imahinasyon ng
pangunahing tauhang si Auring. Si Auring ay kinuha ng kanyang anak na babae sa
baryo at inilipat sa banwa dahil hindi na siya kayang pagalingin ng manugbulong
ng baryo, kasama na roon ang kanyang babaylang anak na si Dado, na iniwan ang
pagiging inhenyero at sinundan ang yapak ng amang isa ring babaylan. Naniniwala
ang kanyang anak na babae na doktor lamang ang makakabuhay sa kanya. Isang medtech
sa isang ospital na malapit sa banwa ng Miag-ao ang kanyang anak. Subalit kahit
na “nadagdagan” ang kanyang taon ng pananatili sa mundo, ang kagustuhan ni
Auring na bumalik sa baryo ay hindi mawala-wala. Sa bandang huli, nakamit niya
rin ito ngunit bilang halusinasyon na lamang—ang sinasabing mili-segundong
pagkakataon na matupad ang lahat ng ninanais ng isang tao bago siya tuluyang
malagutan ng hininga.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Maituturing namang isang penetrasyon ng siyudad, ang mas
maunlad na kakambal-espasyo ng banwa, ang pagbabalik ni Budak sa Tubungan,
Iloilo mula sa siyudad ng Cebu. Ang edukasyon at modernisasyon ng siyudad ang
naghubog kay Budak para tumbahin ang tradisyonal na pnaniniwala ng kanyang mga
magulang. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: .5in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11.0pt;">“Indi, ‘Nay, a! Buot ko silingon, gusto ko lang kon
nga dal-on naton sa doktor si Nong Bugol. Didto mahatagan sya sang eksakto nga
bulong...</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: .5in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: .5in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11.0pt;">‘Nay, basi nagsala kamo. Wala ako nagapati nga
natabuan si Manong. Kon mariit ang sapa, kon nakapanghalit gid man sya sa mga
tamawo, tani dugay na sya nag-ayo sa pila ka beses niyo nga pagpaubra sa
babaylan,” aha ni Budak. (26)</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Subalit ang syudad ay hindi isang kaaya-ayang espasyo para
sa nanay ni Budak. Tulad ng baryo, ito ay napasok na rin ng “syudad” ng Tamawo.
Sa pananaw ng kanyang ina, ang ginawa ng mga tamawo sa “nababaliw” na kapatid
ni Budak ay ginawa rin nila kay Budak.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: .5in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11.0pt;">“Ay, yawa! Ngaa mas nakabalo ka pa sa amon haw?...
Sang nagkadto ka sa Cebu, wala ka natabuan didto? Mas mariit didto. Sa lima ka
tuig, ginkuha ka man sang mga tamawo sa amon kay sa pagbalik mo diri, may lain
ka na nga dala!” Singgit sang iya iloy samtang gapalamula ang iya guya.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: .5in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: .5in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11.0pt;">Hinali nga gin-uyatan sang Iloy ang tiyan ni Budak.
“Ini, ano ining sulod sang tiyan mo? Ini timaaan nga natabuan ka man sa masiok
nga syudad. Damo ka man sang nasalapay nga tamawo didto. Amo ‘na nga ang Amay
sang bata mo, wala gid nagpakita kag indi namon makita. Wala ka gid naghalong
sa syudad, Budak.” (26)</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Pero sa bandang huli, matapos makunan si Budak dahil sa
pagkakatulak sa kanya ng “baliw” na kapatid, nagdesisyon si Budak na bumalik sa
Cebu at harapin ang mga “tamawo” sa syudad na yaon. Iniwan ni Budak ang
Tubungan, isang baryo at espasyo na winasak ng syudad ng Cebu at ng hindi
nakikitang “syudad ng Tamawo.” Ang kanyang pagbabalik sa Cebu, sa kabila ng
dala-dalang kaalaman na ito ay “syudad rin ng Tamawo,” ay nagpapakita ng
pagtatagumpay ng syudad kontra sa tradisyunalismo at paatras na buhay ng baryo.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ang pagtatagumpay ng banwa kontra sa baryo ay karaniwang
nakaangot sa mga institusyon tulad ng edukasyon, kalusugan, at sa teknolohiya.
Tinumba ng medtech<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>na anak ni Auring sa
sugilanong “Pagbalik sa Tamarora” ang kanyang pangarap na bumalik sa Tamarora
sa pamamagitan ng opinyon ng doktor at gamot na kanyang iniinom, tinumba ang
baryo Tubungan sa “Ulubrahon” ng moderno at modernisadong<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>deklarasyon ni Budak na produkto ng kanyang
paninirahan sa syudad ng Cebu kontra sa babaylanismo, at sa sugilanong
“Pinihakan,” ang konserbatibong pananaw ng baryo sa homosekswalidad ay
kailangang talikdan at hanapin sa ibang modernisadong lugar. (Iyon nga lang ang
pinapangarap puntahan na syudad sa Saudi Arabia ng pangunahing tauhang nars ay wala
ring garantiyahang bukas sa homosekswalidad.)</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Tanging ang sugilanong “Ngipon” ang nagbigay ng solusyon
kung paano magtatagumpay ang baryo sa banwa. At ito ay sa pamamagitan ng
paggamit ng karahasan—ang pagtaga/pagmasaker sa mga tauhang impluwensyado ng
banwa. Sa sugilanon, kailangang patayin ni Sidoy ang mga magulang ng kanyang
nobya na si Arlene para mawala ang hadlang sa kanilang pag-iibigan. Ayaw ng mga
magulang ni Arlene na ipakasal ang kanilang anak na maestra sa isang magsasaka
lamang. Ngunit natuklasan rin ni Sidoy sa bandang huli na kahit si Arlene na
umiibig pa rin sa kanya ay nalamon na ng banwa. Sa mga taon na kanyang inilagi
sa banwa ng San Jose ay nalimutan na niya ang baryo at nahawa na rin siya sa
gawain ng banwa. Inireto siya sa isang lalaking tagabanwa at ‘di kalaunan ay
nabuntis. At para hindi tuluyang magtagumpay ang banwa, pinagtataga/minasaker din
ni Sidoy si Arlene at ang kanyang tiyahin na kasama niyang naninirahan sa San
Jose. Ginamit ni Sidoy ang itak/binangon bilang mapagpalayang teknolohiya ng
karahasan.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Halos lahat ng mga tauhan na naipit sa tunggalian ng baryo
at banwa ay humantong sa lungkot, kung hindi man pagtatanim ng galit sa kapwa
tao at sa lipunan. Si Auring sa “Pagpauli sa Tamarora,” ay kailangan munang
mamatay bago “makita” ang baryo ng Tamarora, si Budak sa “Ulubrahon” ay kailangang
iwan ang baryo at ang mga magulang para muling harapin ang syudad, si Sidoy sa
“Ngipon” ay kailangang pumatay at gamitin ang bundok—ang inakong espasyo ng mga
rebelde— para mailigtas ang baryo sa impluwensiya ng banwa, at si Vincent sa
“Pinihakan” ay kailangang iwan ang baryo kung saan nagdesisyong manatili ang
minahal na lalaking si Louie. Tanging ang sugilanong “Olayra” ang nagtapos kung
saan ang pangunahing tauhang si Olayra ay nagkaroon ng posibilidad ng kaligayahan.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Si Olayra sa sugilanong “Olayra” ay anak nina Minang at Akuy.
Misteryoso ang pagkabuntis at iba ang kulay ng balat, buhok, at mata ng anak ni
Minang kayat maaaring paniwalaan na may kinalaman ang mga tamawo sa kanyang
panganganak. Nang magdalaga na si Olayra ay nagkaroon ito ng kasintahang tamawo
na nangangalang Geraldo. Tutol ang mga magulang ni Olayra sa kanyang
pakikipagrelasyon sa tamawo kayat ipinakasal siya sa isang binatang
nangangalang Noli. Nagkaroon sila ng anak na si Natalia na kamukha ni Olayra at
sa kasalukuyan ay siya namang nililigawan ng tamawo. Para mahinto ang
pagkabaliw ng anak at tuluyang lubayan ito ng tamawong si Geraldo, sumama si
Olayra sa dating nobyo at namuhay sa syudad ng mga tamawo.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Kung ang kaligayahan ay ang kawalan ng kalungkutan,
masasabing hindi ito naranasan ng kahit isa man sa mga tauhan ni Darap maliban
kay Olayra. Ngunit si Olayra ay hindi buo ang katauhang mortal. Ang pagkuha sa
kanya ng tamawo ay nangangahulugan lamang ng pagbabalik sa kanyang pinanggalingan.
</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ang mundo sa imahinasyon ni Darap ay espasyo ng kalungkutan
na dulot ng pakikipagtunggali ng baryo sa bayan, ng bayan sa baryo. Ito ay sa
dahilang, ayon kay Rolando Tolentino, ang tunggaliang ito ay nagdulot ng
sitifikasyon ng modernidad. Subalit itong proyekto ng pagpasok ng “kaunlaran”
sa baryo ay hindi naman talaga tumatalab dahil ang sentro (banwa/syudad) ay walang
sapat na kapangyarihan para bantayan ang baryo.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; margin-left: .5in; margin-right: .5in; margin-top: 0in; text-align: justify;">
<span style="font-size: 11.0pt;">[P]aratihang aproximasyon ng sentro ang ginagawa sa
bayan (banwa), at paratihang aproximasyon ng bayan (banwa) ang ginagawa sa
kanayunan (kabaryuhan) Ang dobleng aproximasyon sa bukid (baryo) ang siyang espasyo
ng kawindangan ng nosyon ng kapangyarihan. Dahil wala ito sa mata o poder ng
kapangyarihan, may sariling artikulasyon at interpretasyon ang bukid (baryo) sa
bayan (banwa) at sa sentro. Kahit pa inaapi, maaari itong kumausap,
namamaang-maangan o tumaliwas sa namamayanging kalakaran. (Tolentino 2007, 232)</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Kaya nga’t maaaring pagtatagain/masakerin ni Sidoy ang mga
alagad ng banwa at maibaling ang “krimen” sa mga rebeldeng nakatira sa bundok,
pawalang-halaga ni Budak at anak ni Auring ang ulubrahon ng mga babaylan at itanghal ang kagalingan ng doktor, iwan
ni Vincent ang Tubungan kung saan walang puwang ang "ikatlong kasarian," at itanghal ni Nanay Minang ang “ikatlong espasyo”—ang
syudad ng mga tamawo dahil sa pagkabaliw at pagkabuntis ng mga anak sa "tamawo." At maiakdang ang tanging kaligayahang makakamtan lamang ay
ang posibilidad ng syudad na ito.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Sa ganitong konstruksiyon ng sugilanon, tinumba ni Darap ang
mundo ng totoo (real) at iniangat ang mundo ng di-totoo. Si Darap ay masasabi
nang pumapasok sa pagsulat ng postmodernismo kung saan ang mga mundo at espasyo
ay nagtatagpo at sa bandang huli ay naitatanghal ang hindi makatotohanang
pananaw na lagpas sa abot ng pangangatwiran ng tao.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Sinangguni:</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Tolentino, Rolando B. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Sipat
at Kultura: Tungo sa Mapagpalayang Pagbabasa, Pag-aaral at </i></div>
<div class="MsoNormal">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pagtuturo ng Panitikan.</i> Quezon City:
Ateneo de Manila University Press. 2007.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-6723877849521140672015-09-02T15:37:00.000-07:002015-09-02T15:37:37.373-07:00Pagnanasà at pagkagising<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin:0in;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 14.0pt;">Pagnanas</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">à</span><span style="font-size: 14.0pt;"> at pagkagising: diskurso ng sekswalidad sa mga kuwento ni Sol A. Gadong</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ni John E. Barrios</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-sdaSjvBxDDI/Ved5bVuXQfI/AAAAAAAAALc/j-ankcyuWhg/s1600/IMG_20150903_061811.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-sdaSjvBxDDI/Ved5bVuXQfI/AAAAAAAAALc/j-ankcyuWhg/s320/IMG_20150903_061811.jpg" width="200" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
“Norms create deviants.” Ito ang isa sa mga sinabi ni Michel
Foucault na may kinalaman sa kaayusang panlipunan. Sa kaso ng kasarian, ito ang
maaaring magbigay-kahulugan sa mga gawaing may kinalaman sa sekswalidad o
praktis angot sa napiling kasarian.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ang mga kuwento ni Sol A. Gadong sa <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Nas</i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">à</span> sa Dulo ng Dila </i>(Kasing-kasing Press, 2015) ay
mapanubok na hakbang upang bulabugin ang konsepto ng “maayos”. Sa anim na
kuwento na nakasulat sa tatlong wika (Hiligaynon, Ingles, at Filipino) sa
koleksiyon, karaniwang maayos na nailalahad sa mga kuwento ang kumbensiyon na
kailangang sundin at igalaw ng mga tauhan. Ang mga tauhang hindi sumusunod at
nagtatangkang baguhin ang mga kumbensiyon ay karaniwang nasa tabi o kung hindi
man ay nagtatago. Ang pagsuway karaniwan ay diktado ng sarili—isang sariling
naghahanap ng indibidwalidad. Sa madaling salita, isang sariling iba sa
nakararami.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Sa kuwentong “Dungan sa Lanton” halimbawa, ang karakter ni
Sophie ay kailangan pang umalis ng Filipinas at pumuntang Amerika upang makita
ang kanyang sarili o ang pagiging tomboy. Ang Amerika ang nagpamukha sa kanya
ng kanyang sarili at ito rin ang nagbigay-lakas sa kanya para magsalita at
gawin ang gusto niyang gawin. Nahawa na lamang ang kanyang kaibigang si Tin.
Kung hindi pa inunahan ng balik-Pinas na si Sophie ang tigil-Pinas na si Tin ay
hindi pa maiaakda ang homosekswal na relasyon. At tulad ng mga konseptong
“feminismo,” “homosekswalidad,” “LGBT,” at iba pang may kinalaman sa pag-akda
ng sekswalidad, ang Amerika/Kanluran ang palaging “nagpapasiuna” at nagagaya na
lamang sa Filipinas. Ngunit wala nga bang ganitong kasarian sa ating bansa bago
dumating ang mga dayuhang Kastila at mapanakop na mga Amerikano?</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Mula sa diksiyonaryong <i style="mso-bidi-font-style: normal;">A
Study of Akeanon Grammar: Dictionary of Root Words and Derivations</i> ni David
Zorc, et. al. (1969) ay mababasa ang salitang “asog” na ang katumbas sa Ingles
ay “tomboy”. Ginamit rin ni Francisco Alcina (2005) sa <i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>History of the Bisayan People in
the Philippine Island, </i>ang salitang ito para tukuyin ang isang homosekswal
na lalaki. Kalaunan, tinukoy rin nito ang mga (lalaking) babaylan na kumalaban
sa mga Kastila. Ang “asog” ay pwedeng tumayong henerikong salita na humahakop
sa konsepto ng homosekswalidad sa parehong babae at lalaki. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Si Nagmalitong Yawa ng epiko ng Panay (sa <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Hinilawod </i>ni F. Landa Jocano, 2000 at
2011) ay nagtataglay ng mga katangian ng asog. Siya ay parehong babaylan
(makapangyarihan)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>at binukot (itinagong
babae). Para tulungang makalaya mula sa pagkakabihag ng isang milyong masasamang
binukot ang kanyang magiging bana na si Humadapnon, siya ay nagpalit-anyo at
naging isang lalake at nagpakilalang Buyung Sunsumakay. Dahil dito nagawa
niyang buksan ang kuweba ng Tarangban at patayin ang isang milyong binukot
gamit lamang ang kanyang <i style="mso-bidi-font-style: normal;">iwa </i>(punyal).
Ang pag-ako niya ng katauhang pang-lalake ang nagbago sa kanya upang maging
isang asog.</div>
<div class="MsoNormal">
Masasabing isa sa mga naging katangian ng sinaunang asog ay ang
pagiging matapang. Ang tapang na gawing iba ang sarili. Maging isang <i style="mso-bidi-font-style: normal;">deviant.</i> At ito ang ginawa ni
Jing/Jinggoy sa kuwentong “Nagakaangay nga Panapton” ni Gadong. Imbis na
magsuot ng bestida ay mas pinili niyang magsuot ng t-shirt at pantalon. Imbis
na magsuot ng sandalyas ay mas pinili niyang magsuot ng rubber shoes. Higit sa
lahat, imbis na makipagtalik sa lalaki ay mas pinili niya ang makipagtalik sa
babae. Ginawa niya ito sa kabila ng establisado at normatibong pananaw ng
lipunan—na laging ipinaaalala sa kanya ng kanyang nanay—tungkol sa tamang gawi
at gawain ng isang babae. Pero postmodernong posisyon nga lamang ang inaaku ng
texto ng kuwento. Ang “paglalantad” ni Jing/Jinggoy sa bandang huli ay nasa
sakop pa rin ng pribado at indibidwalisadong espasyo—ang kuwarto. Halos ganito
rin ang naging katapusan ng kuwentong “Tagpi-tagping Tala”. Ang karakter, kahit
na muling nakipagtagpo sa babaeng m(in)ahal matapos ang ilang taong
“paghihiwalay,” ay sa kuwarto pa rin nagkitang muli habang tini-text ang nanay
tungkol sa katatapos na seminar na isa lang namang alibi. Kayat kung panoptikon
ang silbi ng presensiya ng nanay (kahit ang koneksiyon ay selpon lamang),
masasabing makapangyarihan at makapangyayari pa rin ang (di nakikitang) “titig”
ng nanay.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Kung patuloy na nagtatago ang mga karakter na babae ni
Gadong paano kung gayon maipapaliwanag ang pagkakaroon ng mga karakter na
sumasama sa lalake matapos iwan ang mga naunang naging karelasyong mga babae sa
kuwentong “Kuwentong MRT”? O ang palagi na lang napuputol na relasyon sa bagong
magkakilalang dalawang babae na “nagpakaligaya” pa habang nasa eroplano sa
“Flight”? Kung hindi mailalantad ang relasyong babae sa babae, ito’y papalitan
ng babae sa lalaki o puputulin na lamang. Normatibo. Ang mamamayani pa rin ay
ang normal na panlipunang kaayusan. Ang homosekswalidad ay isa na lamang
istorbo na sa bandang huli ay maaari na lamang isantabi.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Sabi nga ni Foucault, “ang mga nagsasabi kung ano ang tamang
gawi at gawain ay makikita kahit saan. Tayo ay isang lipunan ng titser na
husgado, doktor na husgado, edukador na husgado, social worker na husgado.”
Kailangan kung ganoon na gamitin ni Gadong si Nagmalitong Yawa</div>
<div class="MsoNormal">
mula sa epiko ng Panay para “paslangin” ang mga husgador sa
lipunan. Sa ganitong paraan lamang makakalaya at makakalabas ng pribadong
espasyo—ng kuwarto—sina Sophie, Tin, Jing, at iba pang tauhan sa mga kuwento ni
Gadong.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ang mga kuwento ni Gadong ay maituturing na pang-iistorbo
upang gisingin ang kamalayang homosekswal. At hangga’t nagpapatuloy ang
heterosekswal na relasyon, ang pagtakas/pagputol sa imbitasyon ng
homosekswalidad, at ang indibidwalisasyon at pagiging pribado ng espasyo—ang
pananatili sa kuwarto—ng dalawang babaeng nagmamahalan sa mga kuwento ni
Gadong, malayo pa ang hinahangad na kamulatan ng lipunan. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ang mga kuwento ni Gadong ay gising na, ngunit kailangan
pang maging mulat. </div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-37556526762342374852014-10-19T06:27:00.001-07:002014-10-19T06:27:39.239-07:00Kasal<!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:TargetScreenSize>800x600</o:TargetScreenSize>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:DoNotShowPropertyChanges/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:EnableOpenTypeKerning/>
<w:DontFlipMirrorIndents/>
<w:OverrideTableStyleHps/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="Plain Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin:0in;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Times New Roman","serif";}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<br /></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"> </span><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"></span><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">"Subukan
mo lang. At saka huwag ka na ring magpapakita sa akin."</span>
</div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Klaro
pa rin sa isipan ni Jojo ang sinabi ng kanyang matalik
na kaibigan kahit malabo na ang kanyang paningin na nakapako sa babaing
sumasayaw na kanina lamang ay kanyang pinansin dahil sa
malalaki nitong suso.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nahihirapan
na rin siyang ma-appreciate ang dalawang bilog ng babae na umuuylog-uylog sa
umiikot na kolor ng ilaw ng diskohan.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Hinahabol ang kanyang isip ng paparating na kasal ng matalik na
kaibigang si Albert.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ilang beses na
niyang sinabi sa kanyang kaibigan na kung puwede ay hindi siya
dadalo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ilang beses na niya
'tong sinabi pero talagang gusto ni Albert na naroon siya sa kasal kahit
hindi siya mag-bestman.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Paano niya
ipapaliwanag kay Albert ang rason kung bakit hindi siya
makadalo?<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Paano niya ipapaliwanag
sa kanyang kaibigan na malaki ang mababago sa kanya kung dadalo siya sa
kasal?<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At paano naman niya iintindihin
ang nararamdaman ni Albert kung hindi siya makadalo?<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Siya na kanyang matalik na kaibigan hindi
dadalo sa kanyang kasal!</span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-o4z3N22ySHQ/VEO8HtqgqTI/AAAAAAAAAHg/H_WwajtfyPE/s1600/mayon.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-o4z3N22ySHQ/VEO8HtqgqTI/AAAAAAAAAHg/H_WwajtfyPE/s1600/mayon.jpg" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://4.bp.blogspot.com/-FvMiLRSlCQQ/VEO8NCYkDrI/AAAAAAAAAHo/QGOdpbiO51w/s1600/kasal.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://4.bp.blogspot.com/-FvMiLRSlCQQ/VEO8NCYkDrI/AAAAAAAAAHo/QGOdpbiO51w/s1600/kasal.jpg" /></a></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<br /></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Masyadong
malaki ang problemang kinakaharap ni Jojo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Alam niya hindi ito kayang
solbahin ng bote ng beer pero kailangan niyang uminom.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Wala siyang mabibigay na solusyon
sa kanyang problema.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Noong
isang araw lamang nag-open sa kanya si Albert. Umiyak sa kanya si
Albert.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sa isip niya, kahit hindi ginawa
ni Albert 'yon alam pa rin niya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Alam
ni Jojo na hindi gusto ni Albert ang mga nangyayari.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Biktima lamang siya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Biktima lamang siya ng bulag na pag-ibig ng
kanyang nobya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Noong nakaraang araw
lamang sinabi sa kanya ni Albert na sinabi ng nanay ng
kanyang nobya na naaawa siya kay Albert.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Matalino daw si Albert at sayang
kung papakasal siya kaagad sa kanyang anak na si Cheryl.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Mataas pa sana ang maaabot ni
Albert.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Isa pa, andoon na siya sa
Austria at nagtatatrabaho bilang isang nars.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Alam
ni Jojo na may mga pangarap pa si Albert.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Gusto niyang makatulong sa pag-aaral ng kanyang
dalawang nakababatang kapatid na parehong nasa kolehiyo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Gusto niyang makapagpatayo ng bahay na
puwede niyang tawaging talagang kanya.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Gusto muna niyang mamuhay mag-isa.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Kung matutupad na niya 'to ay puwede na siyang mag-asawa.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Lahat 'to ay nagiba dahil sa kanyang nobya.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">At
noong nakaraang araw lang din sinabi ni Albert kung bakit pumayag siyang
magpakasal sa kanyang nobya:<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ginilit ni
Cheryl ang kanyang kaliwang pulso.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hindi naman nagmakaawa ang<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> mga magulang ni Cheryl na
pakasalan<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ni Albert ang kanilang anak
pero nang malaman niya ang ginawa ni Cheryl, alam niyang 'yon ay hindi na
dapat maulit.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kailangan niyang
isakripisyo ang kanyang mga pangarap sa buhay.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Maliban pa, halos sobra na
sa isandaang libong piso ang naubos ni Cheryl sa<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>long-distance at sulat na halos
araw-araw niyang ginagawa.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Nagagalit na rin ang kanyang mga magulang dahil dito.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Alam ni Jojo na hindi masaya ang
kanyang kaibigan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang pag-ibig
nito kay Cheryl ay napalitan na ng pagkahabag.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<i><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Alam
ko na ang aking hindi pagdalo sa kasal ni Albert ay makakapagdagdag ng lungkot
sa kanyang nararamdaman.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Halos pareho
kaming dalawa ng pangarap sa buhay.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Siguro may kasalanan din ako.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span> Nasabi ko kasi noon na sila talagang dalawa ni Cheryl ang
magkakatuluyan sa huli.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Tama
ako.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Halos lahat yata ng
aking sabihin ay nangyayari.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Nagkamali nga lang ang oras.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span> Pero ano ang aking magagawa, nangyari na.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kailangan kong dumalo sa kasal
magigiba ang aming pinagsamahan ni Albert. Pero natatakot akong
dumalo sa kasal.</span></i></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">“Ginunting
mo na naman ang mga tela sa loob ng aparador,” sigaw ng kapatid na lalaki ni<i style="mso-bidi-font-style: normal;"> </i>Jojo.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Si Anton ang kanyang nakatatandang kapatid na palaging sumasaway at
nagbabawal sa halos lahat ng kanyang ginagawa. At ang paligi ring nag-uutos sa
kanya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Noong gumawa siya ng tarak-tarak
mula sa lata ay pinagsabihan siyang baka ang gagawin niya ay maglaro na lang
nang maglaro.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hindi alam ng kapatid niya
na dahil sa mga laruang iyon siya ay natutong humabi ng mga
kuwento. Noong gumawa siya ng upuang kahoy sa kanilang
bakuran giniba din ng kanyang kapatid.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Istorbo lang daw at saka wala namang pakinabang.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nagtataka siya kung ano ang
makabuluhan para sa kanyang kapatid.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Nawalan si Jojo ng tahimik na lugar kung saan puwede siyang
magbasa ng libro.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At pati na
ang kanyang pagtatahi ng mga sari-saring kulay at desinyo ng damit hindi
din nagtagal.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Lahat halos ng kanyang gustong
gawin ay hindi natutupad dahil sa kanyang kapatid.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Naubos
na ni Jojo ang pangatlong bote at nawala na rin sa kanyang
isip ang kapatid niyang si Anton - pero hindi ang kasal ng kanyang
matalik na kaibigan.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">"Isang
bote pa nga," sabi niya sa weyter.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Sumindi siya ng sigarilyo.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Sa kanyang pagbuga ng usok napansin niya ang mahimoy at tuwid na
paglabas ng usok.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nakaramdam siya ng
kakaibang saya habang nakatingin dito.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span> Sa pagpaimbulog ng usok at tuluyan nitong
pagkawala, tumambad sa kanyang paningin ang
babaing kanyang tinitigan kanina dahil sa malalaki nitong suso.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<i><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Si
Mabelle malaki rin ang suso.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Malaki
namang talaga kahit noong hindi ko pa nahahawakan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sabi nila lumalaki daw ang suso ng
babae kung palaging hinawawakan ng kanilang nobyo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Para sa akin genetic ang rason
dito - o baka naman sa ginagawa din nilang paghihimas dito habang
iniisip nila ang ginagawa sa kanila ng kanilang nobyo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pero isang beses ko lang namang nahimas ang
suso ni Mabelle.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Paano nang
sumunod na araw split na kami.</span></i></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Ito
ang mahirap intindihin kay Jojo. Takot siya sa seryosong relasyon.
Kung tatanungin naman siya ng kanyang nobya kung ano ang kanyang
problema hindi naman nagsasabi.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kung
sasabihin daw niya malaki ang mababago sa kanya at baka hindi na niya
siya muli pang makita.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Para
kay Jojo ang buhay sa mundo ay pagsusuot ng sari-saring
maskara.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Isang maskara sa bawat taong
kanyang kakaharapin.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hindi siya
naintindihan ng kanyang nobya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kung
tatanungin siya bakit ganoon, bibigyan niya ng maraming sagot.
Halimbawa sasabihin niyang dahil noong bata pa daw siya ay
naranasan niyang magtinda ng dyaryo, na hindi siya umakyat
sa entablado para tanggapin ang kanyang diploma
dahil wala siyang bagong damit, na nagagalit siya sa
tuwing makakarinig ng iyak ng sanggol, na noong nagha-hayskul siya ay
naiinis sa tuwing makakakita ng buntis na babae - sinasabi niyang parang
mga butete, na gusto niyang walang nakikialam sa kanya
kung ano ang gusto niyang gawin, na hindi niya gustong
makipagkilala sa kanyang mga kamag-anak, na gusto niyang mamuhay na siya
lamang mag-isa sa isang bahay para magawa niya ang gusto niyang gawin.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">"Ito
na hong order n’yo, Sir,"<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>pinutol ng weyter ang kanyang pag-iisip.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">"Thank
you," sagot ni Jojo.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Ang
dance floor ay bigla na lang napuno ng mga nagsasayaw.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang tumutugtog ay ang
bagong hit na kantang "Dying Inside."<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ininom ni Jojo ang bagong bigay ng
weyter.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Dire-diretso.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<i><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Mga
gago siguro ang mga sumasayaw na 'to.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Malungkot ang kanta pero
tumatawa.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Siguro hindi
nakakaintindi ng Ingles.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Shit! Shit! Shit!<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Dadalo ba ako
sa kasal ni Albert?<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Gago, gago
kang talaga, Jo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Gago ka.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Mamili ka, mawala ang iyong kaibigan o
ang iyong sarili.</span></i></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">"Weyter,"
tawag ni Jojo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>"Dagdagan mo
pa nga ng dalawang bote tapos kuwentahin mo na rin kung magkano ang
babayaran ko."</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Hindi
sanay sa inom si Jojo kayat nang maubos niya ang ika-anim na bote ramdam na
niya ang tama ng kanyang ininom.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span> Pagtayo niya, napahawak siya sa katabing mesa.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>"S-sori," sabi niya sa
dalawang babae na hindi naman siya pinansin.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Sakay ng traysikel na kanyang inarkilahan sa malapit na
sinehan, mga tatlong kalye mula sa diskuhan, naramdaman niyang may
kumukutkot sa kanyang tiyan. "B-bilis-bilisan mo, Nong, medyo
susuka 'ata ako." Nakaabot din siya sa kanyang bahay bago niya
isinerbing muli sa inidoro ang kinain nila ni Albert na spaghetti sa
Smokey's.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<i><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Sayang
Tol.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sayang lang ang ginastos mo sa
akin.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Dito rin lang pala
mapupunta.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ha, ha, ha!<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Gago talaga ako.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Bakit pa ako nangako sa 'yong
dadalo ako sa iyong kasal bukas na alam ko namang
hindi ko magagawa.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At bakit hindi
ko masabi-sabi sa iyo ang rason kung bakit hindi ako makadalo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Bakit takot ka sa iyong sarili, Jo?</span></i></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">"Bakit!"
sigaw ni Jojo sabay suntok ng dingding ng banyo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Tinitigan niya ang kanyang
hitsura sa salamin.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Galit
siya sa kanyang hitsura.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span> Hinawakan niya ang kanyang buhok.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Hinila. Ginulo.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<br /></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Mataas
na ang araw nang magising si Jojo.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Alas otso.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Ang kasal ni
Albert ay alas otso.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>"Shit,"<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ang unang salita mula sa bibig niya
pagkatapos makita ang oras sa relo.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>"Ahh," sabay piga ng kanyang noo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Andiyan pa rin ang epekto ng<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>anim na bote ng beer.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Dali-dali siyang bumangon.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hinubad ang sapatos, ang
salawal, ang kanyang briefs, at ang kanyang relo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Nagtapis ng tuwalya at dumiretso
ng banyo.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Matagal
nang nakapag-umpisa ang kasal nang dumating si Jojo sa simbahan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Sa kanyang pagmamadali hindi niya
napansing sa gilid pala siya dumaan kung saan maraming
makakapansin sa kanya. Sinisi niya ang kanyang sarili
sa kapalpakang ito.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Sa
bandang unahan ay may lumingong lalaki at
napatingin sa kanya.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ngumiti ang lalaki.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Si Andrew,
kaibigan ni Albert na taga-Iloilo.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span> Inaya siya ni Andrew na tumabi sa kanya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Napilitan siyang humakbang
papunta kay Andrew.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ramdam niya
ang mga matang tumitingin sa kanya habang tinatawid niya ang
pasilyo ng simbahan.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Nakayuko siya habang walang tigil ang pagpisil-pisil
sa kanyang mga daliri.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>"Kanina
pa ba?" tanong niya kay Andrew na medyo wala rin
palang ibang kakilala sa kasal.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pawang
mga respetadong tao ang nasa loob ng simbahan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Limampu lahat ang mga ninong at ninang.
Kuwarenta ang pili ng pamilya ni Cheryl.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Merong abogado, isang judge, gobernador at mga
negosyante.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Grande ang preparasyon
ng kasal.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">"Madali
na lang matapos," sagot sa kanya sa Hiligaynon ni
Andrew.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Hindi umimik si
Jojo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sinisi niya naman ang
kanyang sarili kung bakit de-kolor na polo ang
kanyang sinuot.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Sa
kanyang pakiramdam parang siya lamang ang may naiibang damit sa
loob ng simbahan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nang bumaling
siya sa kaliwa nakita niya ang mga kalalakihang nakaputi ng polo,
long sleeves -- pati na ang katabi ni Andrew.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Napansin rin niya na halos lahat ng mga
babae ay nakaputing damit, simple at walang
masyadong dekorasyon ngunit alam niyang medyo may kamahalan ang
tela.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Sa pagbaling niya
sa kanan, nakita niya ang limang babaing parehong may paypay.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang galaw ng kanilang pagpaypay ay
halos sabay at iisang direksiyon.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Unti-unting tumulo ang pawis ni Jojo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Bumilis nang bumilis ang
pagpisil-pisil niya ng kanyang mga daliri.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nag-umpisa siyang magpalagtok ng kanyang mga
daliri.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<i><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Sinabi
ko na kay<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Albert na huwag na
niya akong piliting dumalo.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span> Shit!<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Andito na naman
siya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Nangangatok na
naman.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>God, Jo fight it out.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kunin mo ang iyong espada at lumaban.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Oo ang matalim kong espada.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kailangan ko na ang aking matalim
na espada.</span></i></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">"Albert,
tinatanggap mo bang maging kabiyak ng iyong puso si
Cheryl?" bumasag sa pandinig ni Jojo ang tanong ng pari.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Bigla siyang napasigaw, "Hindi!"<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Napatingin sa direksiyon ng tinig
ang mga tao.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Butil-butil na pawis
ang nag-uumpisang tumulo mula sa noo ni Jojo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>"Hindi," ang mahina at pahapo
niyang sabi uli.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Napataas
ang ulo ng pari at ang mga ikinakasal ay napalingon kay
Jojo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Halos hindi makapaniwala si
Jojo sa kanyang nakita.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Halos humalik
ang kanyang tuhod sa sahig.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Bigla siyang nanginig.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang pari
ay walang iba kundi ang kanyang kapatid na si Anton na nakangisi sa kanya
at ang mga ikinakasal ay ang kanyang dating nobyang si Mabelle at ang
matalik niyang kaibigang si Albert.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Napatingin siya sa mga tao sa paligid.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Pakiramdam niya’y parang humuhugong ang kanyang taenga sa kanilang
pananahimik.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Parang kumukupos siyang
lobo sa kanilang mga inosenteng titig.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Naliligo na ng pawis si Jojo.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>“Jojo,” ang narinig niyang boses mula sa altar, hindi niya alam kung
kanino.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“Hindi ako lalapit sa inyo,
hindi!” sigaw niya sabay takbo palabas ng simbahan.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Halos
pugain niya ang kanyang lakas sa pagtakbo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Gusto niyang sa madaling panahon ay makalayo
siya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Limang kalye na ang kanyang
nalampasan sa pagtakbo pero hindi pa siya humihinto.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Sa kanyang isip, siya ay
hinahabol ng kanyang kapatid na si Anton, ni Albert, ni Mabelle...nila.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<i><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Hindi,
hindi ninyo ako maaabutan.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Hindi ako paaabot sa inyo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Kailangan kong manalo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kailangan ko ang aking
isipan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hindi ninyo
ako matatalo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ako pa rin ang
magdadala ng aking sarili.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Hindi ninyo ako madedektahan.</span></i></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">At
sa kanyang walang tigil na pagtakbo nakita niya sa kanyang isipan
ang galit na si Anton.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nakita niya kung
paano tinapakan ni Anton ang kanyang ginawang tarak-tarak na lata.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Nakita niya kung paano
sinadol ni Anton ang kanyang itinanim na mga bulaklak.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nakita niya kung paano pinalakol ni Anton ang
kanyang ginawang upuang kahoy.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nakita niya ang pagpunit ni Anton
ng kanyang tinahing damit.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>At nakita niya si Mabelle at ang Daddy nito na
nagsisimba.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nakita niya silang
kumakain sa Smokey's. Nakita niya si Mabelle na tumatawa.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At nakita rin niya si Albert na nagsusukat
ng kanyang ternong pangkasal. Tinanong siya nito, "Jo, kelan ka
magpapakasal?"</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">"J-Jo,
ke-ke-kelan ka-ka mag-pa-pa-kasal," nasabi niya na
parang wala sa sarili.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Humina ang
kanyang pagtakbo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Nakawalong kalye
na siya mula sa simbahan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>May nakita
siyang bakod na gawa sa bakal.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Huminto siya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Napahawak siya
dito.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Humihingal siyang
napatingala.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nabigla siya sa kanyang
nakita.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Isang taong nakadamit<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>puti na nakasakay sa puting kabayo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>May hawak na baril sa kanang
kamay. Si Gen. Francisco del Castillo, ang naging
heneral ng rebolusyon laban sa mga Kastila sa Aklan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Nakatitig sa kanya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Parang gusto niyang tumakbo ngunit wala
na siyang lakas.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hindi na
niya kaya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>"Huwag, huwag kang
lalapit sa akin," ang mahina niyang sabi.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Liningo-lingo niya ang kanyang
ulo, mabilis na paglingo-lingo.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Napaluhod siya, at napayuko.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span> At halos hindi na niya namalayan ang pagbitaw
ng kanyang mga kamay sa bakod bakal na.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Napadapa siya sa lupa.
Matagal.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span> Sa kanyang pagbalikid
nakita niya ang maitim na mga ulap sa langit.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Parang napakabigat ng mga ito sa kanyang
mga mata.</span></div>
<div class="MsoPlainText" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">Ang
tulo ng ulan ay nakapagpangiti sa kanya at pilit siyang bumangon mula sa
matagal niyang pagkakahiga sa lupa.</span></div>
Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-87563491243926082252014-10-15T20:56:00.001-07:002014-10-15T20:56:24.045-07:00Ending<!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:TargetScreenSize>800x600</o:TargetScreenSize>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:DoNotShowPropertyChanges/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:EnableOpenTypeKerning/>
<w:DontFlipMirrorIndents/>
<w:OverrideTableStyleHps/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="Body Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin:0in;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Times New Roman","serif";}
</style>
<![endif]--><span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;"> <b><span style="font-size: 14pt;">Kung panalo ay ganito ang mangyayari...</span></b>
</span><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Maaga pa’y andiyan na sa aming
kapitbahay si Ima na aming labandera.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Naghihintay ng mga nagpapapusta sa ending.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sa pakaliwa at pakanang kumpas ng kanyang
dalawang kamay at walang tigil na pagbuka ng kanyang bibig ay naikuwento niya
sa aming kapitbahay ang kanyang panaginip.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Dalawang malalaking numero na nakasulat sa pisara: 1 at 7.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang una raw ay boto para kay Loi Ejercito at
ang pangalawa ay kay Joker Arroyo.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Ngayong araw ay makakatanggap siya ng
P100 sa amin.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hindi pa nga siya
nakapagsimulang maglaba kinuha na niya ang kanyang suhol para ipusta sa
ending.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Rumble ang kanyang pinustahan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kahit anong numero ang unang lumabas.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sa P50 mong pusta ay tatama ka ng
P20,000.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ganito kalaki ang kanyang
tiwala sa kanyang panaginip.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Matapos ang isang araw na kuskos-piga
ng aming damit ay umuwi siyang nakangiti.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Kinupit pa niya ang tinapay sa ref.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Para raw sa kanyang bana.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hindi
siya nakabili ng bigas. Hindi rin siya nakabili ng ulam.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pero makikita sa kanyang ngiti na may
darating na kasaganaan.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Aba at nagkatotoo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kinagabihan ay lumabas ang kanyang dalawang
numero.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Agad-agad na sinundo niya ang
aming kapitbahay at pinuntahan nila ang nagpapapusta.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At sa bangkahan ay nakuha niya ang kanyang
napanalunan.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Matapos niyang bigyan ng balato ang
aming kapitbahay at ang nagpapapusta ay bumili siya ng litson manok at liempo
at wonder bread at isang litrong coca-cola.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Dumating siya sa kanilang bahay na wala pa ang kanyang bana.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Siguro ay andoon na naman sa kabilang
tindahan at umiinom.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Dali-dali niyang inilagay sa kanilang
maliit na mesa ang kanyang biniling mga pagkain.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Umupo siya para maghintay.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nakita niya ang natitira pang kandila na
ginamit noong isang araw na may brown out.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Sinindihan niya ito at inilagay sa mesa.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Pinatay niya ang ilaw na bombilya.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Hindi nagtagal at dumating ang kanyang
banang si Guido.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Medyo nakainom ng
kaunti.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pero sa halip na sigaw ang
marinig ay pagkamangha ang nakita sa mukha ng bana.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Tumayo siya at walang pag-aalinlangang
nagsabi, “na-na-o a-o a en-ing.”<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Napangiti ang kanyang bana at umupo.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ang bana pa niya ang nagsabing kumain na sila.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Habang kumakain ay nagtanong ang
kanyang bana kung magkano ang kanyang napanalunan. “En-e il,” sagot niya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Malaking pera sabi ng kanyang bana.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Binilisan ng kanyang bana ang pagsubo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sinundan niya ang bilis ng pagsubo ng bana.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Napatawa sa kanya ang kanyang bana.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Naubos nilang dalawa ang litson manok at
liempo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang tunog ng dighay ng kanyang
bana pagkatapos malagok ang coca-cola ay lubos na nagpaligaya kay Ima.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Pagkatapos inumin ni Guido ang tubig
ay tumayo ito at hinawakan sa kanang kamay si Ima.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At niyaya niya si Ima papasok sa nakurtinahan
nilang kuwarto.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<br /></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Doon lamang nalaman ni Ima ang kahulugan
ng kanyang pagiging totoong bana.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Ito ang kuwento ni Ima noong nanalo
siya sa ending.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<br /></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-U4e3n8-QKA8/VD9BzAud93I/AAAAAAAAAHQ/KlxImKnYI7o/s1600/pba.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-U4e3n8-QKA8/VD9BzAud93I/AAAAAAAAAHQ/KlxImKnYI7o/s1600/pba.jpg" height="205" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<br /></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<br /></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;"><b><span style="font-size: 14pt;">Kung talo ay ganito
ang mangyayari...</span></b></span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Maaga pa’y andiyan na sa aming
kapitbahay si Ima na aming labandera.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Naghihintay ng mga nagpapapusta sa ending.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sa pakaliwa at pakanang kumpas ng kanyang
dalawang kamay at walang tigil na pagbuka ng kanyang bibig ay naikuwento niya
sa aming kapitbahay ang kanyang panaginip.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Dalawang malalaking numero na nakasulat sa pisara: 1 at 7.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang una raw ay boto para kay Loi Ejercito at
ang pangalawa ay kay Joker Arroyo.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Ngayong araw ay makakatanggap siya ng
P100 sa amin.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hindi pa nga siya
nakapagsimulang maglaba kinuha na niya ang kanyang suhol para ipusta sa
ending.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Rumble ang kanyang pinustahan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kahit anong numero ang unang lumabas.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sa P50 mong pusta ay tatama ka ng
P20,000.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ganito kalaki ang kanyang
tiwala sa kanyang panaginip.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Matapos ang isang araw na kuskos-piga
ng aming damit ay umuwi na si Ima.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ramdam ng kanyang likod ang sakit na bigay ng isang araw na
trabaho.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Habang naglalakad pauwi sa
kanilang bahay ay nakita niya ang mga batang may bitbit na plastik na may
lamang bigas.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Naalala niya na wala na
silang bigas.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pero wala siyang pambili.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang kanyang suhol sa paglalabada ay ipinusta
niyang lahat sa ending.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Nadagdagan pa ang kanyang pananamlay
pagdating sa kanila.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Umupo siya at
namintana.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pakagat na ang gabi.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nakita niya sa kabilang bahay ang tinitsismis
sa buong barangay na anak ng konsehal.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Nakikipaghalikan sa balkonahe.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>May mga batang naninilip sa magnobyo.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Humahagikhik.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Naalala niya noong naglalakad sila ni
Guido sa tabing-dagat.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ganito ring
oras.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pareho silang walang
tsinelas.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hinahagisan siya ng tuyong dahon
ni Guido.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Halos hindi mapatid-patid ang
kanyang pagtawa.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Ilang sandali pa at may bumagsak sa
bubong ng kanilang kapitbahay.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Napahinto
ang paghahalikan ng magnobyo.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Nagtakbuhan ang mga bata.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Napatayo mula sa pagkakaupo si Ima.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Humakbang pakusina.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Matapos niyang halughugin ang mga
kaldero at malamang wala talaga siyang maihahain sa kanyang bana ay halos
mapaluha siya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Muli niyang sinisi ang
kanyang sarili kung bakit nadala siya sa paniniwala.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kung bakit naniwala siya sa sabi ng kanyang
panaginip.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At kasabay niyon ang kanyang
pagkarinig ng mga hakbang sa hagdan ng kanyang bana.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Sa malakas na sigaw ni Guido ay
napalabas mula sa kusina si Ima.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nagtaka
din ang kanyang bana nang makita siyang humihingos at kinukuskos-kuskos ang
bestida.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“Anong nangyari sa ‘yo?” tanong
ng medyo lasing na bana.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“A-a,” mahina
niyang sagot.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“Maghain ka nga ng
makakain,” sabay upo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hindi kaagad
nakagalaw si Ima.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Napatitig sa kanya ang
kanyang bana.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Napabilis ang pagtulo ng
kanyang mga luha.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Humagulgol si Ima.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Tumayo si Guido at lumapit sa
kanya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Umatras siya at napahinto sa tabi
ng pintuan pakusina.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nakita ni Guido ang
mga bukas at walang lamang kaldero.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Doon
naintindihan ni Guido na wala na naman siyang makakain.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">“Belaaat i nanang...,” palingo-lingong
sabi ni Guido kasabay ng paghablot ng buhok ni Ima.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Napasigaw si Ima.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hinila siya ni Guido sa loob ng kuwarto.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">At matapos na maubos ang galit ni
Guido nalaman ni Ima ang kahulugan ng kanyang pagiging totoong bana.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Ito ang kuwento ni Ima noong siya’y
matalo sa ending.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kilala rin sa iba sa
pangalang Santisima.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<br /></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<br /></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;"><b><span style="font-size: 14pt;">Sa pagitan ng
panalo at talo...</span></b></span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Maaga pa’y andiyan na sa aming
kapitbahay si Ima na aming labandera.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Naghihintay ng mga nagpapapusta sa ending.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sa pakaliwa at pakanang kumpas ng kanyang
dalawang kamay at walang tigil na pagbuka ng kanyang bibig ay naikuwento niya
sa aming kapitbahay ang kanyang panaginip.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Dalawang malalaking numero na nakasulat sa pisara: 1 at 7.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang una raw ay boto para kay Loi Ejercito at
ang pangalawa ay kay Joker Arroyo.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Ngayong araw ay makakatanggap siya ng
P100 sa amin.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hindi pa nga siya
nakapagsimulang maglaba kinuha na niya ang kanyang suhol para ipusta sa
ending.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Rumble ang kanyang
pinustahan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kahit anong numero ang unang
lumabas.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sa P50 mong pusta ay tatama ka ng
P20,000.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ganito kalaki ang kanyang
tiwala sa kanyang panaginip.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Matapos ang isang araw na kuskos-piga
ng aming damit ay umuwi na si Ima.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Kinupit pa niya ang tinapay sa ref.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Para raw sa kanyang bana.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Wala
siyang pambili ng bigas at ulam.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pero
okey naman ang kanyang paghingi ng Racumen.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>May gumuhit na ngiti sa kanyang bibig nang sinabing para raw sa daga sa
kanilang bahay.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoBodyText" style="text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Matamlay na medyo malakas ang
katawan ni Ima nang siya’y umuwi.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sabi
pa nga ng aming kapitbahay, sinayawan niya pa ang mga batang nangutya sa kanya
ng “Apa! Apa!”<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Siya pa nga raw ang unang
nagsalita kay Linda tungkol sa kanyang utang.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Sinabi niya sa mukhang-pera na ihahatid niya ang bayad sa kabuuang utang
sa susunod na araw.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Ang pinagtakhan lang daw ni Linda ay
ang walang tigil na pagsalop ng kanyang kamay ng bigas sa kanyang bigasan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Tawa nang tawa habang ibinubuhos sa kanyang
paningin ang bigas.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Tinanong daw siya ni
Linda kung uutang siya uli ngunit hindi naman raw sumagot.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Tawa nang tawa lang daw.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pero meron daw siyang itinaas na
nakabalot.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Walang ideya si Linda kung
ano ang laman noon.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Nakita rin daw siya ng anak ng
konsehal na namintana noong gabing yaon.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Hindi nga lang niya masabi kung gaano katagal.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Meron din daw kasi siyang ginagawa.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Siyempre alam na rin ng buong barangay kung
ano ang kanyang ginagawa.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Hindi rin daw lasing si Guido noong
umuwi sabi ng may-ari ng tindahan sa kabilang bahay.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Lumagok lang ng isang basong tuba at nakinig
sa kuwento ng kanyang mga kabarkada sa inuman.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>May lupot daw siya dahil sa kinaing talaba noong nakaraang araw.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Sabi naman ng isa sa kanyang mga
kabarkada sa inuman ay medyo nagbago daw si Guido noong hapong iyon.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Tumulong lang daw siya sa pagbubuhat ng mga
upuan sa ipinatatayong bagong simbahan ng protestanti at malaki na ang nagbago
sa kanya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kung hindi pa raw nila siya
pinilit na uminom ay hindi pa iinom.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">May pusong natutulog nang mahimbing
daw si Guido sabi ng pastor ng simbahan.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Kung hindi daw dahil sa demonyo marahil ay napabalik niya pa sa poder ng
Ginoo ang mag-bana.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nakumbinsi niya raw
si Guido na magsimba sa kanilang simbahan sa darating na linggo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Eh aanhin natin dahil wala na tayong magagawa,
sabi niya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kung oras na talaga e, di
oras na.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Sa pag-imbistiga ng isang konsehal ay
halos hindi raw siya makapaniwala sa kanyang nakita.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Magkahawak-kamay pa raw sila nang
mamatay.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Na parang walang away na
nangyari sa pagitan ng dalawa.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Wala naman talagang narinig na sigaw o
lagabog ang mga kapit-bahay.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang
ipinagtataka lang nila ay kung bakit bukas pa ang ilaw kahit malalim na ang
gabi.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At ganoon na pala ang nangyari.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Sumikat pa ang pag-iibigan kaysa sa
pagpapakamatay sa balita sa radyo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sabi
ng isang komentarista dapat daw na hangaan ang kanilang ginawa dahil ano pa nga
ba ang dapat gawin sa gitna ng krisis sa ekonomiya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At sa ganitong nagkakagulo rin lang ang ating
gobyerno dahil sila-sila rin lang ang mga nagnanakaw ng kuwarta ng taumbayan.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Napatawa at napaluha si Ima sa mga
pangyayaring ito.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Alam niya na malayo sa
dulo ng kanyang mga daliri ang kanyang mga iniisip.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pero sa kanyang pag-iisip ay wala na siyang
ibang maisip.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Habang patuloy ang kanyang
pagkuskos-piga ng mga labahan kanina ay pabalik-balik sa kanyang isipan ang
kanyang ginagawa ngayon.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At walang
pagmamadaling ibinudbod niya sa sandwich ang lason na para sa daga.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Tumayo siya at kumuha ng platito sa
kusina.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Inilagay ang sandwich sa platito
at inilapag ang platito sa bahagi ng mesa kung saan umuupo ang kanyang
bana.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Tinabunan pa niya ito ng isang
pinggan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ilang sandali pa at narinig
niya ang mga hakbang ng bana sa hagdan.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Hindi natinag mula sa pagkakaupo si
Ima sa malakas na sigaw ni Guido.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Napangiti ang bana nang makita siya.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Alam niyang lasing na naman ito.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Diretso sa pag-upo at pagbukas ng natatabunang pagkain si Guido.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pagkakita sa sandwich ay kaagad tinitigan si
Ima.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“Ito lang ang ating hapunan?”<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Wala siyang sagot na nakuha kay Ima.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hindi nagbago ang ekspresyon sa mukha ni
Ima.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Andiyan lang siya at blangkong
nakatitig sa bana.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">“Belaaat i-nanang...,” sabay tayo at
wasiwas ng kamay si Guido.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang unang
kamao ay tumama sa tainga ni Ima.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Natulig siya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hindi na niya narinig
ang tinig ng bana sa pangalawang kamao na nagpadilim ng kanyang paningin.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Sa pagbukas ng mata ng araw ay nakita
na lang ni Ima ang banang nakahiga sa sahig.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>May bula sa bibig.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hindi na
gumagalaw.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Napangiti si Ima.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Napasigaw siya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Napasayaw siya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At ngayon ay makikita na namin si Ima na
aming dating labandera na walang tigil na tumatakbo sa kalsada ng barangay.</span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">
</span><div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Ito ang posibling maging kuwento ni
Ima habang hindi pa natatapos ang laro ng PBA at hindi pa natin alam kung anong
numero ang lalabas sa ending.</span></div>
Unknownnoreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-45727114861001471972014-10-14T22:19:00.001-07:002014-10-14T22:19:27.081-07:00Engkant(aw)o<!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:TargetScreenSize>800x600</o:TargetScreenSize>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:DoNotShowPropertyChanges/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:EnableOpenTypeKerning/>
<w:DontFlipMirrorIndents/>
<w:OverrideTableStyleHps/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="Body Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin:0in;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Times New Roman","serif";}
</style>
<![endif]-->
<span id="goog_1996483352"></span><span id="goog_1996483353"></span>
<br />
<div class="MsoBodyText" style="text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Nasa fourth year college na ako
no</span><span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="mso-spacerun: yes;"><span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">on nang dinala kami ng aming propesor sa History sa Isla Higantes, isang isla
na malayo sa lunsod ng Iloilo.</span> </span>Hangarin
naming magreserts tungkol sa politika, ekonomiya at kultura ng isla.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang kursong iyon ay Methods in Research,
tungkol sa pamamaraan ng pag-alam ng kasaysayan ng isang lugar.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Importanting malaman namin kung paano ang magtanong,
sino ang tatanungin, at kung paano isusulat ang mga nakalap na impormasyon.</span><br />
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-qG_SbppXVes/VD4DWADl9SI/AAAAAAAAAHA/S9-GcP5Yfes/s1600/isla%2Bgigantes.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-qG_SbppXVes/VD4DWADl9SI/AAAAAAAAAHA/S9-GcP5Yfes/s1600/isla%2Bgigantes.jpg" /></a></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Dapithapon na nang dumating kami sa
isla dahil medyo mahaba ang biyahe sa dagat.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Isa pa, isang bangka lang ang nagbibiyahe.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Alas dose ang iskedyul ng alis sa pantalan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sobra sa dalawang oras ang biyahe.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pagdating sa isla ay nilakad pa namin ang mulang
daungan papuntang bahay ng baryo kapitan.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Mga alas singko na kami nakapagsimulang mag-interbyu.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kailangang matapos namin ang aming gawain sa
loob ng dalawang oras dahil babalik din kami sa Iloilo sa susunod na araw. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Na-asayn ako at ang aking kasamang
babae sa topikong mito, alamat at paniniwala ng mga taga-isla.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ako ang naging tagapagtanong at ang kasama ko
naman ang naging tagapagsulat.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Hawak-hawak ko sa kaliwang kamay ang isang tape recorder.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Pangalawang interbyu namin ang taong
ito.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ibinigay niya ang kanyang
pangalan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Juan Inosanto, sitenta i dos
anyos, dating mangingisda pero nagbabarbero na ngayon---itinuro pa nga niya sa
amin ang kanyang barber shop sa unahan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Taga-Escalante,
Negros Occidental siya pero 19 na taon nang nakatira sa isla.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Ayon sa kanya, at ayon din sa kuwento
ng mga matatanda, meron daw silang naririnig na malalaking yabag sa buhanginan,
kasama ng tunog ng hila-hilang kadena.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Meron daw kasing isang napakalaking kabaong sa isang kuweba sa isla.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Maraming kuweba sa isla kaya nagtanong
ako kung ano ang makikita sa loob ng mga kuwebang ito.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Siya rin daw ay namamangha dahil sa lahat ng
lugar na napuntahan niya dito lang sa isang kuweba sa islang ito siya nakakita
ng malaking pawikan na may nakasunod na mga anak---at sa isang linya lang!<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Meron din daw isang piyano sa isang kuweba.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Itinuro niya ang bundok na parang
tinapyas ng tabak ng higante ang hitsura.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Batuhing bundok.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Iyan ang lunsod
ng mga engkanto sabi niya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sabay kagat
ng hintuturong daliri.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“Bolebard” ang
tawag ng mga tao sa itaas na bahagi---nakikita raw kung minsan na maraming ilaw
at maririnig din ang tunog ng mga sasakyan.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ang ibabang parte ay “pader” raw ng siyudad.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">May isang tao na labas-pasok sa lunsod
ng engkanto. Katiwala raw nila ang nasabing tao.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>May susi siya sa pintuan ng kanilang
lunsod.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Siya rin ang tagabantay ng
lunsod.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pinagbabawalan niya ang mga
taong mamutol ng mga punongkahoy dahil meron daw nakatira.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang lahat ng punongkahoy na may marka ng
kanyang pangalan sa ilalim ng bundok ay bahay ng engkanto.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kaya lang patay na siya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Inilibing siya ng mga tao malapit sa
tinatawag nilang “pintuan” ng lunsod.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Tinanong ko siya kung anong hitsura ng
isang engkanto. Pareho rin daw sa atin ang kanilang hitsura.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nakikihalubilo din sila sa mga tao:<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>namimiyesta, pumupunta sa eskwelahan,
nanininda.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pero makikilala mo raw sila
kung titignan mong mabuti ang ilalim na bahagi ng kanilang ilong.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Walang kanal.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Walang engkantong iliterit sabi
niya.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Pumupunta rin sila sa paaralan at
nakikinig sa mga guro.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Inulit pa niya
ang pagsabi ng “walang engkantong iliterit.”<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Hindi ko alam kung bakit kailangan niyang ulitin ang kanyang
sinabi.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kailangan talaga niyang
ipaintindi iyon.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nahalata ko ang pag-iba
ng tono ng kanyang boses.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Isinalaysay niya kapagdaka na noon raw
ay maraming naging buang sa kanilang isla.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Niligawan daw ng mga engkanto.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Karamihan daw ay mga mababait at tahimik.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At dahil bago pa lang sila ng nanay niya sa
isla, sa kanila ibinunton ang sisi.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Itinali sila sa isang itinayong kawayan at pinalibutan ng mga
gatung.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Susunugin na raw sana sila nang
dumating ang baryo kapitan at pumagitna sa mga tao.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nakumbinsi ng baryo kapitan na hindi sila mga
engkanto.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Pagkatapos niya ng pagsasalaysay ay
ibinaba niya ang kanyang kanang kamay na kanina pa nakatabon sa kanyang
bibig.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At sa aking pagkabigla nakita ko
sa natitirang liwanag ng araw ang ilalim na bahagi ng kanyang ilong---walang
kanal!</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Pero hindi ako nagpahalatang tinubuan
ako ng takot.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ipinagpatuloy ko ang
pagtatanong.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At tinanong ko ang aking
kasama na walang kaalam-alam dahil sa patuloy na pagsusulat sa notebook kung
meron pa siyang tanong para sa aming iniinterbyu.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Wala na rin daw.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nagpasalamat kami sa kanya dahil sa kanyang
ibinigay na mga impormasyon pero hindi ko na iniabot ang aking kamay.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sa aming pagtalikod at paghakbang palayo
tinanong ko ang aking kasama kung meron siyang napansing kakaiba sa taong aming
napagtanungan.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Wala rin daw.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Liningon ko ang taong iyon at sa aking
pagkagulat wala na akong nakita.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Dali-dali akong humakbang pabalik at hinanap ko ang sinasabi niyang
barber shop.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Walang barber shop.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nagtanong ako sa aking nakasalubong na isang
tao kung may kilala siyang Juan Inosanto.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Walang Juan Inosanto na nakatira sa Isla Higante.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Hindi ako nakatulog nang sumapit ang
gabi.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nag-iinuman ang aking mga kaklase
sa labas at andoon ako sa isang kuwarto at nakasandal sa isang dingding.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ang kaba sa aking dibdib ay tumatakbo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Marami na akong naisip na posibleng mangyari
sa gabing yaon nang bigla kong naalala ang sinabi ni Juan Inosanto---ang engkanto.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Na hindi na raw magpapakita ulit ang isang
engkanto kapag ikinuwento mo sa iba na may nagpakita sa iyo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>At dali-dali akong tumayo at lumabas ng
kuwarto.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Tinawag ko ang aking kaparehang
babae at ikinuwento sa kanya ang aking nakitang engkanto.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: .5in;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;">Naging mahimbing ang aking tulog nang
gabing yaon.</span></div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-61813213673647148232014-09-14T23:17:00.000-07:002014-09-14T23:17:32.365-07:00Binalay Liwat: Reconstructing the constructed in the photo exhibit of three Ilonggo photographers in Binalay: Visual Constructs on Progress <!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:DoNotShowPropertyChanges/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:EnableOpenTypeKerning/>
<w:DontFlipMirrorIndents/>
<w:OverrideTableStyleHps/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin:0in;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
mso-bidi-font-size:11.0pt;
font-family:"Times New Roman","serif";}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-lGkUlYDqKOU/VBaEKlByElI/AAAAAAAAAFo/SAHPtDZEc-c/s1600/pictures-merged.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-lGkUlYDqKOU/VBaEKlByElI/AAAAAAAAAFo/SAHPtDZEc-c/s1600/pictures-merged.jpg" height="214" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<br />
<br />
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 11.0pt;">Photographers: Jonathan
Jurilla, Emmanuel Lerona, and Ruperto Quitag</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 11.0pt;">Curator: Kevin Piamonte</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 11.0pt;">Venue: UPV Art Gallery</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 11.0pt;">Dates: 10 – 26 September,
2014</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Reconstructing Space </b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Street photography is space enclosed in a frame. Looking at
a photograph limits the viewer’s sense of space. Length is always determined by
that unseen yet knowable vanishing point. This might be the limit of looking at
a hanged photograph, but not of an exhibit. The curator’s deconstruction of
space foregrounds the intersection of vanishing points—or its dissolution. He
brings the city and its noise inside the exhibition area by constructing a
street at the center of the UPV Art Gallery and hanging a traffic light just
above it. The real street vendors Robert, Kenneth, and Nanette, bring their
peanuts, chicharon, and banana cues inside the gallery for the viewers to eat;
Tonyo has his ice cream cart just outside the entrance (the only difference is
that the food are already paid even before they were “sold”). A scripted
squabble between street walkers even prompts the appearance of a policeman and
his whistle. The viewers who are suppose to concentrate on the photographs are
made to look at the “street people” and eat the food that some of them
peddle.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>The viewers become street people
themselves. The space that divide the gallery and the street is vanished. The
viewers occupy the “in-between” spaces. They are both inside and outside the
exhibition space. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Relocating Gaze</b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Gaze is a form of rationality. It is invented to interrogate.
It is direct. It acts as both conscience and reason. It is devoid of
spirituality. It functions solely to restore order in society. Used in
photography, gaze could be considered as part of speech—a linguistic utterance.
</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Quitag’s use of the human gaze is rather admirable in
“Pabagay,” where a boy holds a bicycle tire while its wheel is repaired by two
adults. It is direct, innocent yet meaningful. Here, the message is sent using
the triangle principle in blocking—the boy is the apex, the fact that he holds
the gaze. It is even amplified by the spray-painted name “Boy(et)” just behind
him. The message is simple: boys play, adults work. Here, the idea of
humaneness works.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
In Jurilla’s “Public Lunch 1” and “Public Lunch 2,” gaze is
used as interrogator/non-interrogator. In “Public Lunch 1” there is a man
looking directly at the viewer while he suspends his act of putting into his
mouth a spoonful of rice; he sits lotus-like—no chair, no table—in a makeshift
stall. The act of suspension suggests a disruption into his “ordinary”
activity. Both gaze and pose serve as interrogator. “Public Lunch 2,” however,
relocates the gaze from the viewer to an unknown object or subject left of the
viewer. There is no element of surprise here but a contemplative pose that
suggest a more spiritual signification. The old man is well-seated, having a
chair and a table, but uses no eating utensils, and he is just a few inches from
the store’s fold-up metal enclosure. Repetition and variation is used in these
two photographs to convey movement (of the head) and difference (in the pose),
the transfer of gaze from viewer to non-viewer, the physical from the spiritual
essence of ordinary people’s povertiness and powerlessness.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
The incapability of the human subject to hold a gaze is
resolved in Jurilla’s photograph by relocating the gaze into the Santo Niño
(“Imahe”) and by Lerona’s into a commercial model’s face (“Napiyongan lang”).
In “Imahe,” the human subjects (a baby and a man) are backgrounded and blurred,
turned into the role of insignificants. The image of the Santo Niño Palaboy
(with his wooden stick/cross and pouch) subsumed the narrative of “travel” from
childhood to adulthood<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>the two
backgrounded/blurred figures are supposed to represent. What is
physical-mundane now becomes a religio-spiritual quest for the human subjects. The
commercial model’s gaze, on the other hand, is that of innocence and
seductiveness. Although it is used as a subliminal means to entice the public
to buy/subscribe to the advertising network’s cheaper rate, the presence of the
sleeping woman vendor in front of the commercial model’s image suggests a
mockery on the former’s economic helplessness. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
In Jurilla’s photographs (“Sikad at Night” and “Public
Shadow 1”), the gaze is direct but not prominent. It is hidden behind shadows
and grays. It is motivated but prohibited by its environment. Night is, indeed,
the enemy of gaze. It marks its absence. Thus, further aggrevating the ordinary
people’s insignificantness.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Decentering Identities</b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ordinary people from the streets is the central subject of
the photographic exhibit of these three Ilonggo photographers. Since ordinary
people is perceived as speechless, the photographs are expected to speak for
them. How do these photographs speak of the ordinary people depended on how the
messages are conveyed on each and every photograph in the exhibit. Unlike
painting and other visual arts, photography, according to Roland Barthes, is <i style="mso-bidi-font-style: normal;">never</i> art but <i style="mso-bidi-font-style: normal;">always</i> meaning. And it is in meanings that identities are
constructed.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Looking at Jurilla’s photographs one can never fail to
notice that he takes shots from long distances and of few scattered (if not
closed to each other) people of the streets. He has an idea of a street that is
far more wider and bigger than the ordinary people. His “BFF,” “Ped Xing,”
“Into the Dark,” and “Overshadow” are but examples of this kind of perception
of street spaces. In “BFF,” two female students walk with a man beside the street
while jeepneys pass by and the sun spreads its light; in “Ped Xing,” a girl, a
boy, and a <i style="mso-bidi-font-style: normal;">cargador</i> walk fast the
pedestrian while big buildings loam the landscape; in “Into the Dark,” an old
man rides the bicycle amidst the wide expanse of the streets; and in “Overshadow”
a God’s-eye-view of a store-helper carrying one and a half sack of rice crosses
the street during the time of the day where one’s shadow could overshadow the
size of the human body.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Lerona on the other hand, sees the ordinary people of the
streets in terms of their relationship to other objects. This relationship is
determined by size and quantity of objects that occupy Lerona’s photographic
frames. In “Sa Kasanag, sa Kadulom” the sleeping male subject and the working
female subject is divided by the vertical line serving as edge of a store that
separates the darker and the lighter sides of the public market, while in
“Pahuway,” the sleeping man is surrounded by signs that shout their products
and services mostly in capital letters. Similarly, “Kaupod” and “Bolantero sang
Lab-as” both drown their human subjects by the sheer quantity of vegetables,
fish, and other market goods. While in “Tinangkas nga langka” the sleeping
subject’s size is overwhelmed by the sheer quantity of jackfruits just above
his head. In “Sa parkingan sang single,” the drivers have no match to the
number of motorcycles parked, and the boy in “Panag-ub” is but one compared to
the many containers that he has to fill with water.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
If Jurilla’s concept of a streeet is vacant and vast, and
people are but specks, Lerona’s concept of it is that it is full of objects,
and ordinary people are but its other—its insignificant other. In Lerona’s,
material things far outweigh (both in size and quantity) human significances. Ordinary
people, to be represented, has to be in the presence of these objects. In
“Tinangkas...” equations such as “a jackfruit = food,” and “jackfruits = money”
are first established before the equations “man = eater” and “sleeping man =
laziness.” Put together, what we get is this message: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">money is just here but (this) man is lazy to get it</i>.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Quitag on the other hand, has tried to look for balance
between his subject(s), objects, and street spaces. His “Mapiyong-piyong ko
anay” is dialogic as it attempts to narrativize the story of a sleeping man and
that of a curious cat (at first glance, the cat seems interestingly looking at
the man). This dialogue is further enhanced by a series of receding frames of
the meat section of the public market. In “Pagwapo,” the two barbers with their
backs on each other and wearing shirts with<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>contrasting colors is a composition that tries to negotiate equal amount
of space and compositional opportunities. The idea of space-sharing is what
Quitag tries to explore in “Idog-idog da abi anay” by using jeepney ride as
metaphor for economic equality. And in “Pabulig hakwat,” he uses Oriental
occult balance to highlight the muscular intensity and body density of the sand
gatherer vis-a-vis the other workers—a rather heroic portrayal of ordinary
people.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
By representing the ordinary people in photographs as
subjects smaller than the world of the streets and as objects’ insignificant
other(s), what Jurilla and Lerona have achieved is to mark their innocentedness,
thereby creating a “distance” between meaning and image. In their photographs,
instead of making them speak, the ordinary people were drowned into the
vastness of street’s spaces and abundance of objects. Some of Quitag’s
photographs may have attempted to balance spaces for his subject(s) and
his/their environment but still convey innocentedness. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Photographs are not innocent representation of realities. Camera
tricks, the subject’s pose, gaze, and space are used to foreground meaning(s)
behind each and every photographic images. Street photography is just that:
images written in silences, ordinary people reduced to insignificantness. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Street photography decenters rather than centers its subject(s).</div>
Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-24403228083513673482014-03-14T02:48:00.001-07:002014-03-14T03:29:05.648-07:00Si Balagtas ay hindi Tagalog<!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:EnableOpenTypeKerning/>
<w:DontFlipMirrorIndents/>
<w:OverrideTableStyleHps/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin:0in;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-EDi2Ft9NdWY/UyLQSjB7S1I/AAAAAAAAADY/oeRoBp2IQH0/s1600/balagtas.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-EDi2Ft9NdWY/UyLQSjB7S1I/AAAAAAAAADY/oeRoBp2IQH0/s1600/balagtas.jpg" height="109" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<br />
<br />
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size: small;"><span lang="FIL-PH">Si Balagtas ay hindi Tagalog. Lumagpas na ang pagkakakilanlan kay Balagtas bilang
bahagi ng limitadong espasyo ng Katagalugan.
Nakarating at nakapanirahan na siya sa puso’t isipan ng mga mamamayan
mula sa mga isla ng Batanes hanggang mga isla ng Jolo. Si Balagtas ay bahagi na ng pambansang
imahinasyon. Si Balagtas ay naging isa
nang Pilipino.</span></span></span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size: small;">
</span></span><br />
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size: small;">
</span></span><br />
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size: small;"><span lang="FIL-PH">At ang <i>Florante
at Laura </i> ay hindi akdang
Tagalog. Marami na ang dinaanan nitong “muling
pagsulat” (re-writing) mula sa mga mambabasa, kritiko, at guro ng panitikan sa
iba’t ibang rehiyon. Sa katunayan, ang
akdang ito ni Balagtas ay maituturing nang isang akda na “sinulat” ng isang
Pilipino. Mababasa rito ang ating
nakaraan, kasalukuyan, at hinaharap. Mababasa
rito ang mga simbolo na tumatayo sa mga api at patuloy na umaapi sa mga “Florante”,
“Laura”, “Aladin”, at “Floreda” ng bansa. Mababasa rito ang panahon ng Kastila,
Amerikano, Hapon, Martial Law; ang bansa sa ilalim ni Tita Cory, Ramos, Erap, GMA,
ang kasalukuyang gobyerno ni P-Noy, at ang hinaharap ng lahat ng Pilipino. Inakda tayo ng tula ni Balagtas at inakda rin
natin ang tula ni Balagtas.</span></span></span></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size: small;">
</span></span><br />
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size: small;">
</span></span><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial,Helvetica,sans-serif;"><span style="font-size: small;"><span lang="FIL-PH">Ang pagdiriwang
ng Araw ni Balagtas ay hindi lang tungkol kay Balagtas. Ito, higit sa lahat, ay pagdiriwang natin
bilang mga kasalukuyang Balagtas—ang tagaakda at inaakda ng tula para sa walang
kamatayang pambansang adhika.</span></span></span><span lang="FIL-PH" style="font-family: "Georgia","serif"; font-size: 11.0pt;"></span></div>
Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-69550675326788342632013-04-11T07:11:00.001-07:002013-04-11T07:11:26.438-07:00Ang Posibilidad ng Maragtas<br />
<div class="MsoNormal" style="text-indent: .5in;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif";">Ang “Maragtas” ay isang naratibo na maituturing na nasa
gitna ng pagiging kasaysayan at alamat.
Sinulat ito ni Pedro Monteclaro, taga-Miago-ao, Iloilo, noong mga taong
1901-1902 at nilathala noong 1907. (Nagkaroon ng sumunod na edisyon noong 1927
at 1959 at nagawang ring isalin sa Ingles.) Nakapaloob sa “Maragtas” ang
etnograpikong deskripsiyon ng pamumuhay at kultura ng mga Ati, ang naunang
nanirahan sa isla ng Panay, at gayundin ng mga dumating sa isla na taga-Borneo
sa pamumuno ni Datu Puti. Bahagi din ng
“Maragtas” ang naratibo ng pangyayari sa buhay ng pangunahing datu at kanilang
mga asawa partikular na ang kina Sumakwel at Kapinangan/Aloyon at Datu Bangkaya
at Katurong. Sa huling bahagi rin ay ang
lista ng mga naging pinuno ng mga banwa at ang mga naunang dumating na mga
Kastila sa Isla.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-indent: .5in;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif";">Bilang naratibo, ang “Maragtas” ay salaysay ng pagbili ng isla ng Panay ng
mga Datu na tumakas mulang Borneo dahil sa kalupitan ni Sultan Makatunaw. Ipinagpalit ng mga ati sa mga pangayaw ang
buong isla (hindi kasama ang bundok at ilog?) sa isang gintong salakot at isang
mahabang kuwintas. Hinati ni Datu
Sumakwel ang isla sa tatlong bahagi: Aklan, Ilong-ilong at Hamtik na pinapamunuan
kina Datu Bangkaya, Datu Paiburong. Ang
sentro ay ang Hamtik kung saan siya ang namuno kasama ang iba pang datu na sina
Padohinog, Lubay, Dumalogdog at Dumangsol.
Dito nabuo ang kinilalang Konfederasyon ng Madiaas, ang sulundanon sa
pagpamuno at ang batas ng pamamalakad sa mga sinakupan.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-indent: .5in;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif";">Taong 1984 inilabas ni William H. Scott ang librong <i>Prehispanic Source Materials for the Study
of Philippine Prehistory </i>kung saan gumawa siya ng kritika ng
“Maragtas.” Kontensyon ng sulat ni Scott
na walang rason na pagdudahan ang autentisidad ng pangyayari kaya lang ay
walang maiharap na nakasulat na ebidensya na magpapatunay sa pagiging tama ng
mga taon at ng mga pangyayari dahil nga marami nang nabura/naidagdag sa
paglipat-lipat ng pasalitang salaysay.
Sa proyektong ito ay sinikap ni Scott na hanapin ang mga ebidensya sa
mga naunang pangkasaysayang teksto at inamin niya na ang mga pangalan (tao,
lugar atbp.) ay matatagpuan sa Bisayas at Mindanao, sa mga epiko at kuwentong
bayan. Isang dokumento rin ang nagturo
kung saan ibinase (o kinopya kaya?) ni Monteclaro ang isang naratibo sa
“Maragtas”. Ang annotated na kopya ng <i>Historia de los primeros datos que
procedentes de borneo poblaron estas eslas </i>ni Padre Tomas Santaren na
marahil ay nalathala noong 1850s. (Sa Intro ni Monteclaro inamin naman niya na
meron siyang pinaghanguang dalawang dokumento na mahirap nang basahin na hindi
nga lang niya nabanggit kung ano o sino ang sumulat.) Pinabulaanan ni Scott ang “confederation” at
“code” sa Maragtas dahil ang mga ito ay hindi mapapatunayan ng mga dokumentong
pangkasaysayan. Meron pa ngang pagdududa
si Scott na falsifikado ang mga nasabing dokumento.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-indent: .5in;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif";">Ang <i>Relaccion</i>
ni Miguel de Loarca ay sinulat noong 17<sup>th</sup> dantaon at naglalarawan ng
mga mito, paniniwala at tradisyon ng mga katutubong Bisayano. Nakalahad dito ang pinanggalingan ng kanilang
lahi (sinasabing sa <i>reed </i>na nahati at
kung saan lumabas ang unang babae at lalaki), ang kanilang (mga) diyos na may
iba’t ibang pangalan (Macaptan, Sipada, Lalahon), ang unang umimbento ng
pangingisda, unang magnanakaw, unang kalaguyo, iba’t ibang lahi sa Pilipinas,
giyera atbp. Nakalahad din ang mga
paniniwala tungkol sa patay, sa kabilang buhay (tinawag nga lang na <i>Infierno</i> ni Loarca), paglamay, pagsasakripisyo,
paghihiganti at ang mga ritwal na nakaangot dito na siyang idinadaos ng
babaylan. May sinasabi rin tungkol sa
batas kaya lang hindi masyadong naipaliwanag kung ano-ano ang mga ito.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-indent: .5in;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif";">Ilang maaaring ikonsiderang gamit ng <i>Relaccion</i> sa isyu ng autentisidad ng “Maragtas” na siyang naging paksain
ni Scott:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="margin-left: .75in; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-indent: -.25in;">
<!--[if !supportLists]--><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-fareast-font-family: Arial;">1.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;">
</span></span><!--[endif]--><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif";">Ang
ilang mga salitang matatagpuan sa sulat ni Loarca (‘Mayas’ para sa ‘Madyaas’
halimbawa) ay mapaghahanguan ng patunay ng katotohanan ng naratibong sinulat ni
Monteclaro.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: .75in; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-indent: -.25in;">
<!--[if !supportLists]--><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-fareast-font-family: Arial;">2.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;">
</span></span><!--[endif]--><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif";">Ang
mga paniniwala at ritwal na nabanggit sa <i>Relaccion</i>
ay may hawig sa “Maragtas.” (hal. Nariyan pareho ang babaylan na isinakatauhan
ni Bangotbanwa, Mangindalon, Soliman, Sorasia at Soli-an.)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: .75in; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-indent: -.25in;">
<!--[if !supportLists]--><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-fareast-font-family: Arial;">3.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;">
</span></span><!--[endif]--><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif";">Na
mayroong tinatawag na “Arayas” na hawig sa “Confederation.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: .75in; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-indent: -.25in;">
<!--[if !supportLists]--><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-fareast-font-family: Arial;">4.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;">
</span></span><!--[endif]--><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif";">May
batas ding naipanukala at pinapasunod sa mga nasasakupan.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoListParagraphCxSpLast" style="margin-left: .75in; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-indent: -.25in;">
<!--[if !supportLists]--><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif"; mso-fareast-font-family: Arial;">5.<span style="font-family: 'Times New Roman'; font-size: 7pt;">
</span></span><!--[endif]--><span lang="EN-US" style="font-family: "Arial","sans-serif";">Ang
paniniwala tungkol sa paghihiganti sa pinatay na kaanak.<o:p></o:p></span></div>
Unknownnoreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-68648735959156479782013-04-08T04:41:00.002-07:002013-04-08T04:41:23.384-07:00Si Balagtas bilang Talinghaga<br />
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 12pt;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"></span></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/-bRW-7TDxszo/UWKslTyDpWI/AAAAAAAAAC4/m_knOn95iVw/s1600/balgtas.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="http://3.bp.blogspot.com/-bRW-7TDxszo/UWKslTyDpWI/AAAAAAAAAC4/m_knOn95iVw/s320/balgtas.jpg" width="288" /></a></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12pt;">Sinabi
ng Pambansang Alagad ng Sining na si Dr. Bienvenido Lumbera na isa sa mga pangunahing
elemento ng ating katutubong pagtula ang </span><i style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12pt;">talinghaga.</i><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12pt;">Hindi ito nawala sa kabila ng malakas na
impluwensya ng didaktisismo ng panulaang Kastila.</span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12pt;">Sa katunayan, higit na pinaigting ni Balagtas
ang paggamit nito sa kanyang mga tula.</span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12pt;">
</span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12pt;">Patunay ang kanonikal na </span><i style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12pt;">Florante
at Laura</i><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12pt;"> sa pagiging mabisang sangkap ng katutubong talinghaga sa pagtula.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 12pt;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Marami
sa mga talinghagang ipinaloob ni Balagtas sa kanyang akdang <i>Florante</i> ay binasa ng mga Pilipino
bilang mga politikal na teksto.
Nagpaalab ito ng damdaming maka-nasyunalismo sa puso nina Rizal,
Bonifacio, Mabini at iba pang mamamayang Pilipino. Naging salamin ito ng mga pangyayari sa ating
lipunan at nagsilbing giya ng ating mga manunulat at historyador sa pag-akda ng
pambansang kasaysayan. <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 12pt;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Sa
kasalukuyan, isa pa rin sa mga nabubuong tanong sa isipan ng mga guro at
estudyante ang kahalagahan ng pagbasa at pag-aaral sa mga akda ni
Balagtas. May kahalagahan pa nga ba ang
pagdiskubre sa mga talinghaga sa tula ni Balagtas sa panahon ng selfon at kompyuter? May kinalaman ba ang mga talinghagang ito sa
araw-araw na pakikipag-text, pakikipag-chat at pagsu-surf sa internet? Ang
sagot dito ay “oo.” Oo, nasa panahon pa
si Balagtas. Hangga’t may pag-ibig na (puma)p<i>asok sa puso ninuman</i> at may mga taong <i>hahamakin ang lahat </i>(para ito ay) <i>masunod lamang,</i> at sa mga text messages ito
ay naitutula naman; hangga’t ang mga pangyayari <i>sa loob at labas ng bayang sawi </i>ay naiti-tweet at naiipost sa
facebook sa makaluma o makabagong taludturan, si Balagtas ay mahalaga pa sa
ating pag-akda ng bayan. <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: 12pt;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Si
Balagtas ay maituturing na isang talinghaga at hindi pa nagtatapos ang
paghahanap sa kanya sa kasalukuyang panitikan.
Nagpapatuloy itong paghahanap dahil nagpapatuloy pa rin ang pagsulat ng
mga akdang pampanitikan. </span><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><o:p></o:p></span></span></div>
Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-580098200886716102011-11-26T04:16:00.000-08:002011-11-26T05:08:32.595-08:00Paglalakbay sa/ng Sugidanon<a href="http://4.bp.blogspot.com/-Aco5tLJRVaY/TtDknluPjCI/AAAAAAAAACs/F51cA6eZ8ag/s1600/DSC00180.jpg" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}"><img style="display:block; margin:0px auto 10px; text-align:center;cursor:pointer; cursor:hand;width: 400px; height: 300px;" src="http://4.bp.blogspot.com/-Aco5tLJRVaY/TtDknluPjCI/AAAAAAAAACs/F51cA6eZ8ag/s400/DSC00180.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5679290498906295330" /></a><p class="MsoNormal" style="text-indent:.5in">Isang esensyal na laman ng naratibo ng “epiko” o <i>sugidanon</i> ang pakikipagsapalaran o paglalakbay. Maaari itong tumukoy sa paglalakbay ng bayani para maghanap ng mapapangasawa o ang paglalakbay ng kaalaman papunta sa ibang panahon at espasyo. Sa una, naaakda ang mga katangiang pangkasarian, pang-relasyon at pang-komunidad tulad ng dadaanang labanan ng lalaki, bilang ng aasawahin at pagbubunyi sa kanyang mga pagtatagumpay na karaniwang nagtatapos sa kasalan o pyesta. Sa pangalawa naman ay ang pagtatanghal ng materyal na kultura ng isang komunidad. Sa pagkakalarawan nga ni William Scott (1994):</p> <p class="MsoNormal" style="text-indent:.5in"><o:p> </o:p><span class="Apple-style-span" style="font-size: 15px; ">[T]hey must have included details like the hero’s flashing gold teeth and magic sword or gong <span class="Apple-tab-span" style="white-space:pre"> </span> obtained from deities in a many-layered heaven, and the magnificient plumage at prow and <span class="Apple-tab-span" style="white-space:pre"> </span> stern of ships miraculously propelled by guardian spirits rather than oars or sails.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-top:0in;margin-right:.5in;margin-bottom:0in; margin-left:.5in;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify;text-indent:.5in"><span style="font-size:11.0pt"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-top:0in;margin-right:.5in;margin-bottom:0in; margin-left:.5in;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify"><span style="font-size:11.0pt">... (or) betel nut. The datu’s followers turn the ground as bloody as a battlefield with their spittle, demigods chew <i>bonga</i> of pure gold, ladies make their appearance preparing quids for their menfolk and serving them ceremoniously, and lovers seal their commitment by exchanging them partially masticated. (101)<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:justify">Hindi lang kung ganoon dapat itutok ang pagbasa ng <i style="text-align: left; ">sugidanon</i><span class="Apple-style-span" style="text-align: left; "> sa bida o mga bida.</span><span class="Apple-style-span" style="text-align: left; "> </span><span class="Apple-style-span" style="text-align: left; ">Mas mahalagang pagtuunan ng pansin ang konstrak ng kultura mula rito.</span><span class="Apple-style-span" style="text-align: left; "> </span><span class="Apple-style-span" style="text-align: left; ">Ang patuloy na pakikinig at pagbabasa ng “epiko” ay itinuturing na paraan ng pagturo at paglipat ng pamana ng lahi.</span><span class="Apple-style-span" style="text-align: left; "> </span></p> <p class="MsoNormal">Ang ganitong pananaw ay mas pinalawak pa ni Rolando Tolentino (2007). Maliban sa pagkilala sa epiko bilang “ritual sa katutubong buhay” at pagiging “repositoryo ng kolektibong panlipunang alaala” ito rin ay maaaring sabayang humakop ng iba’t ibang panahon. “Inilalahad ng epiko ang pinagmulan, pinanggalingan, pinagdaanan ng komunidad, at maging ang patutunguhan nito” (57). Dito na maaaring tignan ang epiko bilang naratibo ng paglalakbay. Ayon sa kanya,</p> <p class="MsoNormal" style="margin-top:0in;margin-right:.5in;margin-bottom:0in; margin-left:.5in;margin-bottom:.0001pt;text-align:justify"><span style="font-size:11.0pt">[n]aglalakbay ang epiko sa tatlong antas---una, sa antas ng paglalahad ng laman ng epiko, ang paglalakbay ng epikong bayani; ikalawa, sa antas ng analogous na paglalakbay ng bayani sa mamamayan at komunidad, bilang kolektibong kwento at kasaysayan ng lugar; at ikatlo, sa antas ng pagtatanghal ng epiko para sa kasalukuyang manonood, bilang walang kadudadudang pagtunghay sa kanilang alaala. (Ibid.)<o:p></o:p></span></p> <p class="MsoNormal">Sa unang antas ng paglalakbay ay maipapakilala ng <i>sugidanon</i> ang pekulyaridad ng mga pangalan at katangian ng bayaning Panayanon. Sa ikalawang antas ay higit na maisasalugar ang partikularidad at ispesipisidad ng kasaysayan at kultura ng taga-Panay na dala-dala ng bayani. Sa ikatlo naman ay ang asersyon ng pagiging isang lahi---ng Sulod, Panayanon, Bukidnon, o Ilonggo. Ayon pa nga kay Tolentino, ito ang magiging “metanaratibo ng rehiyon, ang paglulugar sa grupo ng mamamayan , at ang pagpopook nito sa diwa ng pagkamamamayan” (58).</p> <p class="MsoNormal">Ang pagbasa at pag-aaral ng sugidanon kung gayon ay hindi lang pagtuytoy ng kasaysayan ng transformasyon mula sa pasalita nitong anyo tungo sa pasulat, ito rin ay isang paglalakbay sa kasaysayan at pag-akda ng hinaharap ng komunidad na lumikha ng panitikan na itinuturing na magtutulay sa paniniwala at pang-araw-araw na gawain ng mga tao.</p> <p class="MsoNormal">(Note: Ang larawan ay kuha sa ginanap na 22nd Conference on West Visayan History and Culture sa Oton, Iloilo nitong Nobyembre 17-18, 2011.)</p>Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-18857764900775813282011-11-25T01:58:00.000-08:002011-11-25T02:02:55.819-08:00Reading (Blindness) first, seeing (Blindness) second<a href="http://1.bp.blogspot.com/-KGUR0GOssNk/Ts9njAqP1bI/AAAAAAAAACg/dkGjnvmsodo/s1600/blindness%2Bcover.jpg" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}"><img style="display:block; margin:0px auto 10px; text-align:center;cursor:pointer; cursor:hand;width: 266px; height: 400px;" src="http://1.bp.blogspot.com/-KGUR0GOssNk/Ts9njAqP1bI/AAAAAAAAACg/dkGjnvmsodo/s400/blindness%2Bcover.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5678871506307765682" /></a><p class="MsoNormal">Seeing a film adaptation of Jose Saramago’s novel <i>Blindness</i> is like eating <i>pakwan</i> for one who has read the novel first and saw its appropriated equivalent in film second. You can’t just swallow all that you’ve bitten, your tongue has to feel for the seeds that needs to be thrown.</p> <p class="MsoNormal"><i>A city is hit by an epidemic of “white blindness” that spares no one. Authorities confine the blind to an empty mental hospital, but there the criminal element holds everyone captive, stealing food rations and assaulting women.</i></p> <p class="MsoNormal">Reading the book is like in a feast/pest of words; gives you both enjoyment and suffocation. Enjoyment is brought by the sheer fascination of the richness of Saramago’s imagination, the peoples’ blindness as plague and the plague as social metaphor. Suffocation is to be read in human debasement, in characters losing humanity and living (in) indignities.</p> <p class="MsoNormal"><i>There is one eyewitness to this nightmare who guides seven strangers---among them a boy with no mother, a girl with dark glasses, a dog of tears---through the barren streets, and the procession becomes as uncanny as the surroundings are harrowing.</i></p> <p class="MsoNormal">One can just imagine all kinds of shits blind men and women, adult and children, could do this world. Chaos may be the right term to describe its result. Beautifully chaotic in the world we know as literature, but not in the real world. Saramago’s vision if given its true form would only mean one thing---the end of the world as we know it.</p> <p class="MsoNormal"><i>We have no alternative, said his (the Doctor) wife, besides, the regime is here,...anyone who doesn’t pay can suit himself, that’s his privilege, but he’ll get nothing to eat and he cannot expect to be fed at the expense of the rest of us, We shall give up what we’ve got and hand over eveythhing, said the doctor, And what about those who have nothing to give, asked the pharmacist’s assistant, They will eat whatever the others decide to give them, as the saying rightly goes, from each according to his abilities, to each according to his needs. </i>(p. 141)</p> <p class="MsoNormal">Seeing the film only gives half of what we have imagined. Film images, however plenty and fast-moving, could not get us right to the fullness of our own novelistic construction. My own version could be more brutal than the film’s telling. Saramago’s novel is short of subtlety. The film version however, is timidly controlled to the point of disappointment.</p> <p class="MsoNormal"><i>They (blind women) knew what awaited them, the news of the abuses they would suffer was no secret, nor were these abuses anything really new, for in all certainty this is how the world began. What terrified them was not so much the rape, but the orgy, the shame, the anticipation of the terrible night ahead,... The worst thing of all is that I might feel some pleasure, one of the women thought to herself. </i>(p. 187)</p> <p class="MsoNormal">Time is the enemy of any film adaptation. A two-hour film is only good as to show the narrative flow. It always is short of full characterization, always aspires for condensation, and always selective of what is dramatically representable. </p> <p class="MsoNormal"><i>Why did we become blind, I don’t know, perhaps one day we’ll find out, do you want me to tell what I think, Yes, do, I don’t think we did go blind, I think we are blind, Blind but not seeing, Blind people who can see, but do not see. </i>(p 326)</p> <p class="MsoNormal">It is after all, just a slice of <i>pakwan</i> with it seeds meticulously taken.</p>Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-28227451419581625712011-11-22T21:45:00.000-08:002011-11-22T21:54:29.356-08:00Bayan sa panahon ng Amerikano sa Ilaw sa Hilaga ni Lazaro Francisco<a href="http://3.bp.blogspot.com/-hbuHLny4JJ0/TsyKGb0HH2I/AAAAAAAAAB8/EwO1C6ukZF0/s1600/ilawsahilaga.jpg" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}"><img style="display:block; margin:0px auto 10px; text-align:center;cursor:pointer; cursor:hand;width: 265px; height: 400px;" src="http://3.bp.blogspot.com/-hbuHLny4JJ0/TsyKGb0HH2I/AAAAAAAAAB8/EwO1C6ukZF0/s400/ilawsahilaga.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5678065073357528930" /></a><br /><p class="MsoListParagraph" style="text-indent:-.25in;mso-list:l0 level1 lfo1"><!--[if !supportLists]--><span lang="EN-US"> <span class="Apple-style-span" ><span class="Apple-style-span" style="font-size: 9px;"> </span></span></span>Ang nobelang <i>Ilaw sa Hilaga</i> ay sinulat noong 1930s ngunit ang kapanahunan inilalarawan ay 1920s.<span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; "> </span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; ">Ito ang panahong nauso ang negosyong transportasyon (bus) na hinawakan at pinamumuhunan halos ng mga Amerikano.</span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; "> </span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; ">Ito ang panahon na minimal na lang ang mga labanan sa pagitan ng rebolusyonaryong Pilipino at hukbong Amerikano.</span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; "> </span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; ">Panahon ng ‘Peace Time.’</span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; "> </span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; ">Sa katunayan, hindi na nababanggit sa nobela ang mga labanan pang nangyayari maliban sa trace nito sa isang tauhan na siyang amain ng pangunahing tauhan na kinilala sa tawag na ‘Si Heneral’ dahil nakapaglingkod sa dalawang rebolusyon, ang laban sa Kastila at sa Amerikano.</span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; "> </span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; ">Ito rin ang panahon na inilagak ang batas Tydings-McDuffie na nagbibigay sa mga Amerikano ng karapatang mamuhunan at magnegosyo sa bansa.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Sa nobela, ang pangunahing karakter na si Javier Santos/Rei Vajt Ossan ay kinalaban ang namumuhunang Amerikanong si Hansen sa kanilang bayan ng San Carlos. Ang Amerikano ay suportado ng lokal na aristokrasiya. Ang pakikipagsabayan niya sa negosyo ay nauwi sa kalugian. Sinunog niya ang ari-arian at naglaho sa bayan para lamang bumalik sa isang bagong katauhan ala Simoun sa <i>El Fili </i> ni Jose Rizal. Tinumba niya ang lahat ng negosyong dayuhan, kasama na ang mga bodegerong Intsik, at sinimulan ang planong panggigipit sa mga kababayan hanggang sa mga ito ay magising at matutong magkaisa para labanan ang puhunang dayuhan. Nagtagumpay si Javier sa kanyang hangad na pag-ibayuhin ang kaisipan at damdaming makabayan ng mga taga-San Carlos.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Ang San Carlos bilang Pook</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Ang San Carlos ay isang fiksyonal na bayan na sinasabing malapit lamang sa Maynila (magagawang lakbayin papunta-pabalik sa loob ng isang araw). Ito ay may malapit na pisikal, ekonomikal at ideolohikal na relasyon sa Maynila---ang Sentro. Nasa Maynila ang bangko at ang pamunuang pang-gobyerno. Ang tagasagisag na ‘bus’ ang araw-araw na nakakapaglikha ng kahulugang ito.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Bilang pook na hiwalay (kahit hindi din) sa Maynila, ang San Carlos ay tagatanggap at tagasunod sa mga ekonomiko at politikal na praktis mula sa Sentro. Ang pagpasok ng puhunang Amerikano sa San Carlos ay resulta at aktwasyon ng batas Tydings-McDuffie na konektado rin sa ‘benevolent assimilation’ at ‘white mens’ burden’ na prinsipyo ng bagong kolonisador na Amerikano. Ang presensya ng anak at tagapagmana ng matandang Hansen sa bahay ng pinakamayamang aristokrat sa bayan ay taga-akda ng bagong hirarkiya: ang Amerikano ang sa pinakamataas, sunod ang aristokrato at ang sa pinakaibaba ay ang mga manggagawa at magsasaka.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Bilang pook, at dahil na rin sa pagpasok ng impluwensyang Amerikano, ang kultural na arketipo ng San Carlos ay nagbago. Ang San Carlos ay naging lunan ng pakikipagnegosasyon sa parehong wika at kultura ng mga katutubong Pilipino. Ayon nga kay Javier, sa kaniyang pakikipag-usap sa batang Hansen:</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; "><span lang="EN-US"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-top: 0in; margin-right: 0in; margin-left: 0.5in; margin-bottom: 0.0001pt; "><span lang="EN-US">Nagkaroon kami, Ginoong Hanzen, ng dalawang uri ng kabihasnan: ang kabihasnang pamana ng aming ninuno, at ang kabihasnang inihatid dito ng mga dayuhan! Salit na ginagamit namin ang bihisang sarili at ang bihisang dayuhan upang ipakilala lamang na natuto kaming mabuhay sa dalawang uri ng kabaihasnang iyan. </span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Kahit na sa paggamit ng wika (ang wika Ingles ang naging wika ni Javier sa pakikipagtalastasan kay Hanzen) ang katutubo ay kailangang mag-aral at matuto ng wikang dayuhan para hindi lang maintindihan ang kausap ngunit pati na ang kakausaping nakararami na inaasahan g makakaintindi rin ng wikang banyaga.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; "><span lang="EN-US"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-top: 0in; margin-right: 0in; margin-left: 0.5in; margin-bottom: 0.0001pt; "><span lang="EN-US">dito’y kailangang manghiram ng wikang dayuhan upang magkasundo ang lahat sa isang wikang pambansa at pampamahalaan! Makalilibong masarap sa amin ang mapailalim kaming lahat sa wikang banyaga kaysa masabing sinahis ng Tagalog ang Ilokano, ang Bisaya, ang Bikol, ang Kapampangan, at iba pa, o iyon kaya ng alin man sa mga ito!</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Ang San Carlos bilang pook ay naging paitlogan (hatchery) ng kultural na paghalo-halo, ng panggagaya at ng pangongopya. Nariyang kopyahin ni Javier ang Simoun ni Rizal sa <i>El Fili</i>, o ang pagkadayuhan mismo sa pangalang Ossan; ng matandang tagapayo ng heneral si Pilosopo Tasyo, ng mga lokal na aristokrato ang pananamit at gawi ng mga Amerikano. Subalit ang panggagaya at pangongopya ay nagiging sobra o kulang din---at dito naimamarka ang isa nang bagong katauhang Pilipino.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Katauhang Pilipino sa Panahong Amerikano</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Ang bagong katauhang Pilipino na diktado ng pook at kapanahunang Amerikano ay inilalarawan ni Javier Santos/ Rei Vajt Ossan. Ang katauhang Javier Santos ay luma at mula sa tradisyong katutubo at Kastila. Ang katauhang ‘katutubo’ sa pagnanais na maibalik ang kaginhawahan noong panahon bago dumating ang Kastila ay nakipaglaban sa mga Kastila at nang malapit na itong makamit ay dumating naman ang bagong kolonisador na Amerikano. Ang ‘katutubo’ ay muling nakitagpo sa katauhang ‘Kastila’ (gamit ang moral at etiko ng Kastila) para palakasin ang sarili para labanan ang Amerikano. Magkagayunpaman, ang tradisyunalismo ni Javier Santos ay hindi nagtagumpay. Kailangan niyang ireimbento ang kanyang sarili sa isang di pa naaakdang katauhan, isang pangalan na nalikha bilang puzzle ng kanyang pangalan---ang pagbaliktad ng ‘Javier’ sa ‘Rei Vaj’ at ‘Santos’ sa ‘t Ossan.’ Enigmatiko at mapanlinlang na katauhan ang inangkin ng katutubong Pilipino para ipantapan sa dayuhang Hanzen. Magkagayunpaman, ang pangalang imbento ay markado ng pagiging dayuhan pa rin. Sa katunayan ang ‘Ossan’ ay salitang Hapon na ang ibig sabihin ay ‘matanda.’</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">May pagbulwak at pag-alpas ang akto ng pangongopya ng Pilipino sa dayuhan para tumbahin ang dayuhan. Kahit na naging patas sa larang ng paggamit ng parehong ‘dayuhang’ puhunan (sa pananaw ng mga tao) ang ginawa ni Javier ay isa pa ring paraan para malikha ang ‘iba’ niya na walang iba kundi ang kanyang pagkadayuhan. Nalebel lamang ito nang sa bandang katapusan ng kuwento ay magtagumpay si Javier/Ossan na pagbuklurin ang kapital ng mahirap at mayaman at pag-isahin sila sa adhikaing maitumba ang ekonomikong interes ng mga dayuhan.</p>Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-76667121233999268632011-11-21T18:59:00.000-08:002011-11-21T19:28:11.485-08:00Ang Tondo bilang bansa sa Canal dela Reina<a href="http://2.bp.blogspot.com/-JL7WrduTwK8/TssWTMTkdRI/AAAAAAAAABw/x32uYgh7YFY/s1600/canaldelareina.jpg" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}"><img style="display:block; margin:0px auto 10px; text-align:center;cursor:pointer; cursor:hand;width: 290px; height: 400px;" src="http://2.bp.blogspot.com/-JL7WrduTwK8/TssWTMTkdRI/AAAAAAAAABw/x32uYgh7YFY/s400/canaldelareina.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5677656274207274258" /></a><p class="MsoListParagraph" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: -0.25in; "><span lang="EN-US"><span style="font:7.0pt "Times New Roman""><br /></span></span></p><p class="MsoListParagraph" style="text-indent: 0px;margin-bottom: 0.0001pt; "><span lang="EN-US"><span style="font:7.0pt "Times New Roman""> </span></span>Sa nobelang <i style="text-indent: 0px; ">Canal dela Reina </i><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; ">ang Tondo ay ginamit bilang lugar ng tunggalian.</span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; "> </span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; ">Mula sa pagiging magandang lugar nito (panhon ni Caridad) at ng pagiging pangit at bansot (panahon ni Nyera Tentay), hinabi ng naratibo ni Liwayway Arceo ang mga nangyaring pagbabago para maiakda ang isang pangarap na pagbabago (ni Junior).</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Nagbukas ang nobela sa pagbabalik ni Caridad at ng kanyang pamilya para muling angkinin ang lupang pinabantayan sa isang katiwala para malaman lamang na ito ay naibenta na pala. Puno ng nostalhiya ang namuong damdamin kay Caridad dahil nawala na ang kagandahan ng nilakihang lugar. Ang Canal dela Reina ay isa nang iskwater.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Sa iskwater na ito ang itinuturing na makapangyarihan ay ang usurerang si Nyora Tentay. Hawak niya ang mga tanod at pulis. Ang mga mahihirap ay nakapalibot sa kanya para sa kanyang ‘tulong’ at pakikiramay---may kapalit na kabayaran siyempre.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Nakasandig ang proyekto ng naratibo ng nobela sa pagbawi ni Caridad ng ari-arian sa Canal dela Reina partikular na kay Nyora Tentay. Ginamit dito ang institusyon ng batas para dinggin at timbangin ang mga argumento at ebidensya ng magkabilang panig, na masasabi natin na pareho rin namang mayayaman. Ang moral at etikal na kamalian nga lamang ay nakabuhos sa katabaan ni Nyora Tentay. Ngunit sa bandang huli, hindi rin ang institusyon ng batas ang magpapa-alis sa Nyora sa Tondo ngunit ang baha at ang pagkamulat ng anak na lalaki.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Matapos mapaalis ng baha ang mga iskwater at masira ang bahay ni Nyora Tentay, pinuntahan ng mag-anak ang Canal dela Reina at inakda ang pook ng hinaharap. Rasyunalisasyon ng aktibistang si Junior:</p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; "> </p> <p class="MsoNormal" style="margin-top: 0in; margin-right: 0in; margin-left: 0.5in; margin-bottom: 0.0001pt; "><span lang="EN-US">Masasayang ang paghihirap natin at pakikilab an para sa kapirasong lupang ito kung makaraan ang lahat ay ang dating pamayanan rin ang sisibol. Kailangang ang pagbabago…kailangang magkaroon ng kahulugan ang lupang ito.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Sinulat ni Arceo ang nobela noong 1969 ngunit ang mga suliraning kakaharapin pagdating ng Martial Law ay masasabing nailatag na. Lantad na sa panahong ito ang aktibismo. Malakas na talakayan na rin ang nangyayari tungkol sa pagbabago sa patakaran sa mga lupang pansakahan; nariyan pa ang impluwensya ng sosyalismo sa mga kabataang estudyante ng mga kolehiyo at unibersidad. Ang tauhang si Junior ay nakapaghimasok dito ngunit pinatahimik ito literal ng pagbabawal sa kanya ng ama at pag-iwas din ng nobela na isatitik/isasalita ang mga ginagawa ng mga kabataang aktibista. Kaya sa halip na harapin ang estado sa pamamagitan ng hayagang protesta na siyang norm sa panahong sinusulat ang nobela, si Junior ay inilagay sa relief operation at ginawang mangagawang boluntaryo. Tinanggalan ng tinig kung ganoon ang subersibong katauhan ni Junior.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Marahil maiintindihan natin kung bakit pinipi si Junior. Ang pangangailangan at interes ng magasing Liwayway ay higit na matimbang kesa sa adhikaing personal ng awtor. Sa katunayan, inamin niya sa Intro na tinanggal niya ang mga bahagi na nagpapahayag ng pakikipaglaban sa estado.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Romantisismo ang dominanteng tradisyon na namamayani sa nobela kahit na may bahid ng realismo ang mga paglalarawan ng lugar at pangyayari. Lublob sa pagtatagisan ng pag-ibig at galit, ng pagpapahayag ng pagmamahal at ng paghihiganti, ang mga tauhan. Ang pagmamahalan ay pagpapahalagang umiikot sa pamilya ng protagonista na si Caridad. Paghihiganti naman ang nasa minor na protagonista na si Gracia (asawa ng anak na lalaki ni Nyora Tentay) na nakaranas ng pang-aapi sa Nyora. Samntala, nilalaro ng tema ng pag-ibig ang pagkakakilala ng anak ni CAridad at Gracia na parehong nagkrus ang landas dahil sa dalawang pangyayari: ang hablahan sa korte at ang baha sa Tondo. Sa mga tauhang nabanggit, melodramatiko at sentimental ang mga dayalogo at nasa likuran din ang didaktisismo---ang pagpapahiwatig na ang kasamaan ay hindi magtatagumpay sa huli at ang naaapi ay muling makakaranas ng ginhawa.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Dikta pa rin marahil ng kumbensyon ng romantikong nobela sa isang komersyal na magasin (kahit na ito’y pumapasok na sa realismo), karamihan sa mga karakter ay isteryotipikal at gumagalaw sa kumbensyunal na balangkas ng nobela. Sa kabilang banda, may pagsusumikap na ‘buuin’ ang karakter ni Junior para man lang sa ideolohikal na layunin. Ngunit kapos pa rin. </p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-66930033299022964852011-11-21T02:26:00.000-08:002011-11-21T02:58:28.175-08:00Pag(de)konstrak ng pook at panahon sa Etsa-pwera ni Jun Cruz Reyes<a href="http://1.bp.blogspot.com/-3rBIdkX1vj8/TsouutJa2KI/AAAAAAAAABY/UfezDQgsRXc/s1600/etsapwera.jpg" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}"><img style="display:block; margin:0px auto 10px; text-align:center;cursor:pointer; cursor:hand;width: 264px; height: 400px;" src="http://1.bp.blogspot.com/-3rBIdkX1vj8/TsouutJa2KI/AAAAAAAAABY/UfezDQgsRXc/s400/etsapwera.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5677401660181895330" /></a><br /><p class="MsoListParagraph" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-indent: -0.25in; "> Kahit pa una nating banggitin na ang nobelang <i style="text-indent: 0px; ">Etsa-pwera ni </i><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; ">Jun Cruz Reyes ay sinulat para sa isang milyong peso na pabuya ng Centenial Literary Prize ng national Centennial Commission noong 1998, ang proyektong pag-akda ng bansa dito ay masasabing problematiko.</span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; "> </span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; ">Wala itong iisang lahi, pook o panahon na tinutukoy na inakda ang bansa.</span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; "> </span><span class="Apple-style-span" style="text-indent: 0px; ">Ang nobela ay puno ng katanungan imbis na kasagutan kung ano ang mga bagay-bagay na magbibigay depinisyon sa isang konsepto tulad ng Pilipino, bayan o rebolusyon.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Hakop ng nobela ang iba’t ibang kapanahunan simula sa bago dumating ang mga Kastila hanggang kasalukuyan (at least 1990s). Nagsimula ito sa gitna---ang pagkikita at pagsama ng tatlong tauhan sa isang bahay---at nagbalik sa naratibo ng ‘pinagmulan’ ng kanilang lahi hanggang sa pinakahuling supling na si Ruben “Ebong” Balinghagay. Sinikap (kahit hindi seryoso) na ilantad ng naratibo ang genealogy ng lahing Pilipino na nirerepresenta ng mga kasalukuyang kabataang Balinghagay para lamang ‘ipagmalaki’ na ang lahi ay nanggaling sa isang usa (ang pangalan ay si Rosa) at isang Kastilang pari---o baka hindi rin kasi hindi malinaw na siya ang nakapagpaanak dahil meron pang isang naging ka-love team si Rosa. At mula kay Rosa ay lumitaw ang genetic configuration ng mga lahing usa, Igorot, Kastila, Hapon at Intsik.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Ang nobela ay hayagang nagsasabi na ito ay tungkol sa mga tauhang nasa laylayan o margin. Tinuring na nasa margin ang mga anak ng ‘usa’ sa tao, mga anak ng paring Kastila, anak ng Intsik, anak ng Hapon, anak ng rebelde at mga aktibista. Ang paglalahad ng naratibo ng mga tauhang ito ay nasa pananaw ng kabataang karakter na siyang nagbibigay-buhay at nagbibigay-kulay rin sa mga pinagtatagpi-tagping kuwento ng kanyang ama at lola. Ang pagsasalaysay ng iba’t ibang bersyon ay nangyari sa iisang panahon at lugar---sa bahay ng lola matapos maiuwi ang pinaampong bata sa pari. Nagpatuloy ito sa panahong nanantili siya sa bahay at nasaksaihan ang pang-aaping nangyayari sa kanyang paligid na nagtapos sa pagkamatay ng isang kaibigan at ng kanyang ama. Magpapatuloy ang naratibo sa hindi pa naisusulat na naratibo ng kabataang tauhan. Puno nga lamang ng kontradiksyon ang inakung posisyon na ito ng kabataan na namumuhay sa kasalukuyang panahon:</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; "><span lang="EN-US"><o:p> </o:p></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-top: 0in; margin-right: 0in; margin-left: 0.5in; margin-bottom: 0.0001pt; "><span lang="EN-US">Ako, bakit ako ang tagapagmana ng kanilang mga walang katapusang sana? Hindi ng kabuhayan kundi ng lahat ng himagsik ng kanilang dugo. Bakit sa skin natambak ang lahat ng kasiraan ng lahi namin. Mananatili kaming etsa-pwera, kapag ako ang magtutuloy ng istorya. Pag-asa-pag-asa.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Sa panahong nag-iba na ang mga kanyang katutunggaliin, sa panahong iba’t ibang lunan at espasyo na kinaluluklukan ng mga Pilipino, paano niya isasagawa ang kanyang pag-akda ng kanyang sariling naratibo? </p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Malayo na ang narating ng porma at nilalaman ng Etsa-pwera. Wala nang hanggan kahit na konsepto ng masama/mabuti; sa maraming pagkakataon ito pa nga’y pinag-iisa. Tulad na lang ng karakter ng paring Kastila (Padre Francisco de San Esteban na pwede ring Apo Kiko) na siyang nagtatag ng bayan ng Igorot na siya ring nag-kwan sa anak na usa (Rosa); ng mestisong Intsik na parehong bayani (dahil mayroong monumento na pinalitan rin noong huli ng kay Dyesebel) at kalaban ng mamamayan; ng si Dune na parehong mangagamot, rebelde at iba pa.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Maituturing na alternatibong kasaysyan at counter-memory (terminolohiya ni foucault) ang nobel dahil sa pagtalakay nito sa historikal na mga tauhan. Magkayunpaman, mas naging historikal pa nga ang fiksyonal na mga tauhan kesa mga yaong nakasulat sa kasaysayan. Sa nobela maituturing na ‘interesting sidelights’ na lamang ang mga historikal natauhan tulad nina Aguinaldo at Col. Smith, ng mga Macabebe at mga Sakdal. Wala silang ‘kabubuhay buhay’ sa nobela. Ang nobela ay kababasahan ng mga hindi naitalang mga pangyayari ng pagtulong, pakipaglaban at pagbalatkayo ng mga tauhan sa panahon ng rebolusyon at giyera kontra Kastila, Amerikano at Hapon; o ng pang-aabuso ng mga sundalo ng gobyerno noong panahon ng Martial Law.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Naimarka kung ganoon ng nobela ang pagtatanghal ng kasaysayan ng bayan at ng mga walang kapangyarihang magtala at magtala nito sa opisyal na aklat ng bayan.</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; ">Tinumba rin nito ang tradisyunal na pakahulugan ng linyar na kasaysayan at ng naratibo nito. Sabi nga ng lola ni Ebong: “lumalaon bumubuti, sumasama kaysa dati.”</p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7106185578770020780.post-12518787176262813782011-11-20T05:31:00.000-08:002011-11-25T00:10:56.122-08:00Image, Music and Text: Re-presenting the Indigenous in Cabalfin’s paintings and sculptures<div style="text-align: center;"><br /></div><div style="text-align: center;"><br /></div><a href="http://1.bp.blogspot.com/-2ZEF0nEKVWU/TskFRfc0hRI/AAAAAAAAABA/_yfvFWHbtIE/s1600/sulodnon%2Bgirl1.jpg" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}"><img style="display:block; margin:0px auto 10px; text-align:center;cursor:pointer; cursor:hand;width: 318px; height: 320px;" src="http://1.bp.blogspot.com/-2ZEF0nEKVWU/TskFRfc0hRI/AAAAAAAAABA/_yfvFWHbtIE/s320/sulodnon%2Bgirl1.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5677074603335517458" /><b style="color: rgb(0, 0, 0); ">Seeing.</b></a><div><div> <p class="MsoNormal">Messages fly. But so does the <i>banog </i>(Visayan eagle) in Allan Cabalfin’s exhibit (“<i>Inday-gen-news</i>: Recentering the Culture Bearers,” UPV Art Gallery, November 4-18, 2011) composed of <i>batik</i> and acrylic paintings and terracota sculptures. Here, the image of the eagle is transformed into a <i>Panay-Bukidnon</i> girl (<i>inday</i>) dancing, though without movements. She is, like the crucified Christ, caught and suspended on air, frozen, yet fluid in her eternal gesture. She flies, like the bird she models, to and fro, past and present, rural and urban, farm and city, sea and air, earth and sky, material to the spiritual, nature to culture, in all serenity. There is no anger here, despite seeing the destruction of our natural habitat, despite pollution and terror, despite injuries and insults, by waves and by the web, in the opposition of myth and history, our girl-bird does not have the interrogating gaze, nor the avoidant eyes of an afflicted, but only deep understanding. Suspended on air, she carries with her the message once we thought better off tied to a pigeon’s foot. No, Cabalfin’s paintings and sculptures are what we see in the center-altar of our churches. Flying.</p><p class="MsoNormal"></p><p class="MsoNormal"></p><p class="MsoNormal"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-2ZEF0nEKVWU/TskFRfc0hRI/AAAAAAAAABA/_yfvFWHbtIE/s1600/sulodnon%2Bgirl1.jpg" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}"><img src="http://1.bp.blogspot.com/-WjN8wU08oRo/Ts9LR__89zI/AAAAAAAAACU/CK0jUqX8cXk/s400/girl1final.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5678840427747014450" style="color: rgb(0, 0, 0); display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 256px; " /></a><b>Hearing</b></p><p></p> <p class="MsoNormal">The image of the girl-bird does not speak. It does not open its mouth. It is muted, the absence of utterance; the absence of <i>parole.</i> But it speaks, paradoxically though, through its unseeable movements; the presence <i>langue.</i> There is music in the outstretched arms about to move, or already moving. The girl dances like a bird and we are seduced to re-producing the sounds and imagining the two outstretched arms of the dancer moving up-down-up-down, repeating up-down-up-down. The image then starts to move. At first alone, with its hands, later with its feet; the body moving on its own. Then other images appear to be moving on the upper garment---clouds, birds, flowers, a carabao, a monkey, a wild pig, a snake (eyeing an apple), wrapped flowers (<i>flores para la muerte</i>), plants, people (running and afraid), highways and cars. The music of the <i>binanog</i> dance travels from different time and space, penetrating, encircling, and moving out again. It brought its dancer to the natural elements (eating-earth, drowning-water, blowing-wind, all-consuming-fire), to the archi-cultural constructs (circling flyover, exploding twin towers, multiplying shanties, the long and busy JM Basa St.), man-made machines (oil-spilling tanker, land-grabbing bulldozer) and to onced untouched romantically constructed idea of paradise, where one could gather animals and plants and enjoy a bountiful harvest, where birds are suppose to sing and flowers receive without malice the animal equivalent of sperm. There is movement in an unmoving image of the <i>Panay-Bukidnon</i> dancer. And the movement is with us. In our gaze.</p></div><div><p class="MsoNormal"></p><p class="MsoNormal" style="text-align: center;"></p><div style="text-align: left; "><img src="http://2.bp.blogspot.com/-9sbHh5ZIo-U/Ts9J62alCpI/AAAAAAAAACI/tDe06OqCngs/s400/girl3final.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5678838930525719186" style="display: block; margin-top: 0px; margin-right: auto; margin-bottom: 10px; margin-left: auto; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 203px; " /></div><div style="text-align: left; "></div><p></p><div></div><p></p><div></div><p class="MsoNormal"></p><p></p><p></p><p class="MsoNormal"><b>Meaning(s)</b></p> <p class="MsoNormal">If we get the movement, we also get the meaning. This is the only way that the flying will take its course. One student-viewer asked her companion why the outstretched arms of the <i>Panay-Bukidnon</i> girl? Unsolicitedly, I gave off the answer that she is modelling the dance of the eagle. Right there and then, like a snap of a finger, she retorted: “Because the <b>indigenous</b> flies from one place to another!” So they left the gallery happy that they have <i>the</i> meaning that they could bring home with them and, if time and luxury permits, cook and serve as <i>hors d’eouvres </i>to an evening of intellectual conversation. But I think there’s more to the image, the music and the text of the paintings and sculptures than just the concept of the indigenous being re-presented from different/differing time and space. The concept ‘indigenous’ appears, since it is always at the center of the frame (even sculptures are framed), insistent in its authority on truth---it occupies the center so it aspires for <i>the</i> center. It articulates positionality in a play between past and present, good and evil, ancient and modern. It represents power.</p> <p class="MsoNormal"><b>Re-thinking</b></p> <p class="MsoNormal">Thus, marginalization and centralization, are two inseparable concepts. One would not have power without the presence of the other. The marginalization of the indigenous people, re-presented by image of the the <i>Panay-Bukidnon</i> girl, does not serve just as inspiration to artists, she too could become a national marker that needed rcognition. In art, we have this element called ‘emphasis’ which simply tells us where to direct our eyes. In theater, when we think of blocking that suggests authority, we always opted to use <i>the </i>center. It is where the character of a king, a president, a father, and God sits. Putting the dancing <i>Panay-Bukidnon</i> girl, with its symbolic significance, at the center of the discursive frame invites some re-thinking on the way we look at nature and culture. Her powerful presence invites a (mis)reading that could affect the future not just of the indigenous people but of the human race as well. This is supposed to be the ‘news’ that our ‘inday’ (girl) will write for this (‘gen’)eration. Or so I/we thought. </p><p></p></div></div>Unknownnoreply@blogger.com0